212 8OXVOaUaUaVÕ <aWÕUÕP +XkXkXnda 9akÕa 7HVSLWL tabi olduğu devletin Konvansiyona taraf olmamaları nedeniyle, Konvansiyona tabi tahkim ya da uzlaştırma yolları bakımından Merkez’in yetkisinin dışında olması; (b) Ev sahibi devletin veya yatırımcının tabi olduğu devletin Konvansiyona taraf olmaları şartıyla taraflar arasındaki ihtilafın doğrudan doğruya yatırımdan kaynaklanmaması nedeniyle Merkez’in yetkisi dışında bulunması ve (c) vakıa tespit süreci. İş dünyası ve âkit devletlerin talepleri doğrultusunda, Konvansiyon m. 25 çerçevesinde yetki şartlarından birini sağlamadığı için, Merkez’in yetkisi dışında olan uyuşmazlıklarda da Ek Mekanizma Kurallarına göre Merkez’e başvuru imkânı getirilmiştir. Böylelikle konu bakımından ya da kişi bakımından yetkisiz olması nedeniyle Konvansiyon m. 25 gereğince Merkez tahkimi çerçevesinde çözülemeyecek bir uyuşmazlık, Ek Mekanizma Kuralları çerçevesinde Merkez’in yetkisi dahilinde olabilecektir. Ek Mekanizma Kurallarında öngörülen üç yöntemde de uyuşmazlık taraflarının birinin devlet diğer tarafın da yatırımcı olması ilkesinden sapılmamış; Merkez’in devlet ile özel hukuk hükümlerine tabi kişiler arasındaki ihtilaflarda yetkili olması ilkesinden taviz verilmemiştir. Bu durumda vakıa tespit yönteminde de taraflardan birinin devlet diğerinin de diğer devlet vatandaşı olması öngörülmüştür. Ek Mekanizma kurallarına göre Merkez’in yetkisinin tesis edildiği ilk iki yöntemle son fıkrada yer alan vakıa tespit yöntemi birbirinden farklıdır; nitekim ilk iki fıkrada uyuşmazlığın Merkez yetkisinin dışında kalması ya kişi bakımından yetki ya da konu bakımından yetki şartının gerçekleşmemiş olması dolayısıyladır. Vakıa tespitinin Ek Mekanizma Kurallarında düzenlenmiş olmasının sebebi ise, tarafların Merkez tahkim ya da uzlaştırma yoluna başvuramamalarındaki gibi Konvansiyon m. 25’teki Merkez’in yetkisinin tesis edilememiş olması değildir. Konvansiyonda ayrı bir yöntem olarak vakıa tespiti yer almadığından Ek Mekanizma Kurallarında bu yöntem düzenlenmiştir; yani Konvansiyonda düzenlenmemiş olması Konvansiyon dışı bir yöntem olarak öngörülmesi bakımından yeterlidir.23 23 Broches, agm, s. 375; Schreuer, age, s. 103; Hanno Wehland, “Jurisdiction and Admissibility in Proceedings under the ICSID Convention and the ICSID Additional Facility Rules”, ICSID Convention after 50 Years: Unsettled Issues, Publisher: Kluwer Law International, 2017, s. 227; Schreuer, age, s. 111; Frauke Nitschke, ‘The IBA’s Investor–State Mediation Rules and the ICSID Dispute Settlement Framework’, in Meg Kinnear and Campbell McLachlan (eds), ICSID Review – Foreign Investment Law Journal, Oxford University Press 2014, Volume 29 Issue 1) pp. 112-132.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1