214 8OXVOaUaUaVÕ <aWÕUÕP +XkXkXnda 9akÕa 7HVSLWL süreliğine uzatılmıştır.28 Merkez kurallarında 2003, 2006 tarihlerinde değişiklikler olmuştur; ancak EMK’nın kapsamını belirleyen EMK m. 2’de bir değişiklik yapılmamıştır. 2022 düzenlemesinde ise uygulama alanına ilişkin belirgin değişiklikler yapılmıştır. Ek Mekanizma Kurallarının uygulama alanına29 ilişkin 2022 EMK m. 2’nin,30 1978 EMK m. 2’den31 oldukça farklı bir şekilde düzenlenmiş olduğu göze çarpmaktadır. 1978 düzenlemesine göre, Ek Mekanizma süreçlerinin tarafları devlet ve diğer devlet vatandaşları olabilir. EMK 2022 düzenlemesinde bunlara bölgesel entegrasyon birlikleri (regional integration organizations) de eklenmiştir. Buna göre, Sekreterlik, bir tarafta devlet veya bölgesel entegrasyon birliği ile öbür tarafta diğer bir devlet vatandaşı arasında, tarafların rızalarını yazılı olarak Merkez’e sundukları, yatırımdan doğan hukuki uyuşmazlıkların çözümünde tahkim ve uzlaşma süreçlerinin yürütülmesinde yetkili kılınmıştır. Ancak Ek Mekanizma süreçlerinin işletilebilmesi için; (a) ihtilaf taraflarının hiçbirinin âkit devlet ya da âkit devlet vatandaşı olmaması veya (b) uyuşmazlık tarafı devlet ya da uyuşmazlık tarafı kişinin vatandaşlığında olduğu devletin (her ikisinin de değil) âkit devlet olması ya da (c) uyuşmazlığın bir tarafının bölgesel entegrasyon birliği olması şartlarından birinin gerçekleşmesi gerekir. Bu maddeyle birlikte Ek Mekanizma süreçlerinin kapsamı belirgin bir şekilde genişletilmiş, bununla birlikte 28 Broches, agm, s. 375. 29 Ek Mekanizma Kuralları m. 2’nin hukuki niteliğinin “jurisdiction” mı “competence” mi olduğu hususuna da değinmemiz gerekir. Bu terimlerin Türkçe karşılığı “yetki” olmakla birlikte ikisi aynı kavramları ifade etmemektedir. Konvansiyon m. 25 heyetin yetkisini düzenlerken jurisdiction ifadesini kullanmıştır. Merkezin yetkisinden bahsederken “jurisdiction of the centre”; hakem heyetinin yetkisinden bahsederken “competence of the tribunal” ifadeleri kullanılır. İhtilafta Merkez Konvansiyon m. 25 kurallarına göre yetkili olabilir; ancak ihtilafın maddi şartlarını inceleyen hakem heyeti kendisinin yetkili olmadığına karar verebilir. Bu durumda Konvansiyon m. 25 Merkez’in yetkisinin sınırlarını çizmekle birlikte; bu şartları sağlayan başvurularda hakem heyeti yetkili olmadığına karar verebilir. Wehland, agm, s. 230; Egemen Demir, age, s. 18. 30 Ek Mekanizma Kuralları (2022) m. 2/(1): Ek Mekanizma Süreçleri (1) Sekreterlik, (a)ihtilafın taraflarının hiçbirinin âkit devlet ya da âkit devlet vatandaşı olmaması (b) ihtilafın devlet tarafının ya da ihtilaf tarafı kişinin tabi olduğu devletin, fakat her ikisinin de değil, âkit devlet olması veya (c) bölgesel entegrasyon birliğinin uyuşmazlık tarafı olması hallerinde, bir tarafta devlet veya bölgesel entegrasyon birliği ile diğer tarafta başka devlet vatandaşı arasındaki yatırımdan doğan hukuki uyuşmazlıkların halline ilişkin tahkim ve uzlaşma süreçlerini idare etmeye yetkilidir. Additional_Facility_Rules.pdf (worldbank.org), E.T: 07.11.2022. 31 Schreuer, age, s. 103.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1