216 8OXVOaUaUaVÕ <aWÕUÕP +XkXkXnda 9akÕa 7HVSLWL kıa tespitlerinde, tarafların yazılı olarak rızalarını sunduğu, devlet ya da bölgesel ekonomik entegrasyon birliğiyle bağlantılı yatırıma ilişkin vakıa tespit süreçlerini yürütmeye ICSID yetkili kılınmıştır. Söz konusu düzenlemede, tarafların rızasından ve devlet ya da bölgesel ekonomik entegrasyon birliğinin bağlantılı olduğu yatırımdan bahsedilmiş ancak yatırımcı sıfatına ya da yabancı devlet vatandaşı ifadelerine yer verilmemiştir. Vakıa tespitine ilişkin ICSID 2022 çalışma evraklarına baktığımızda, ilk tasarı metninde, ek mekanizma kurallarının tahkim, uzlaşma ve vakıa tespit mekanizmalarını içerdiğini görüyoruz. Dolayısıyla ICSID 2022 değişiklik çalışmalarına başlandığında, vakıa tespitinin, ek mekanizma kurallarından ayrı bir yöntem olarak düşünülmediğini söyleyebiliriz.34 3. Vakıa Tespit Süreci Vakıa tespitçisinin görevi, sadece tarafların sunduğu vakıaların tespitiyle sınırlıdır ve eğer bunun dışında taraflar arasında bir ihtilaf varsa bununla ilgili tespitler yapmaya yetkili değildir. Vakıa tespitçisinin tarafsız olması gerekmekle birlikte, vakıa tespitinin muhakkak teknik bir konuya ilişkin olması gerekmemektedir. Bu nedenle vakıa tespitçisi teknik hususlarda ya da fen bilimlerinde uzman olabileceği gibi ihtilaf çözümü hususunda da uzman olabilir.35Vakıa tespitçileri incelemelerini yaparken görevine uygun yöntemlerden yararlanabilirler. Bu, belgelerin incelenmesi, uzmanlar veya şahitlerle görüşme, vakıayla ilişkili süreçleri izleme veya ilgili yerleri ziyaret etme şeklinde cereyan edebilir.36 Vakıa tespit süreci sonunda hazırlanacak raporun bağlayıcılığı, tarafların bu konudaki kararına bağlıdır. Tarafların talep etmesi halinde, vakıa tespitçisi tavsiyelerde bulunabilir. Vakıa tespit süreçlerine ilişkin güncellemede, taraflara belirli hususları inceleyecek ve rapor oluşturacak bir komite kurma ve böylelikle belli vakıaların bağımsız bir komite tarafından araştırılarak ihti34 Proposals for Amendment of the ICSID Rules —Working Paper I, Volume 3 ICSID Secretariat August 2, 2018 WP1_Amendments_Vol_3_WP-updated-9.17.18. pdf (worldbank.org) s. 710; E.T: 25.11.2022, s. 425. 35 Working Paper I, Vol. 3, s. 710. 36 Working Paper I, Vol. 3, s. 710.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1