220 8OXVOaUaUaVÕ <aWÕUÕP +XkXkXnda 9akÕa 7HVSLWL ları m. 2’de “devlet ya da bölgesel ekonomik entegrasyon birliğinin yatırımla ilişkili olması” ifadesi Konvansiyon veya Ek Mekanizma kurallarında rastlanmayan bir ifadedir.44 Yatırımdan kaynaklanan ifadesi vakıa tespiti mekanizmasına daha fazla devlet veya bölgesel ekonomik entegrasyon birliğinin dahil olabilmesi için özellikle tercih edilmemiştir.45 c. Rıza Şartı VTK m. 5’e göre, vakıa tespit başvurusunun iki tarafça birlikte yapılması ve VTK m. 6/ (1) (h)’ya göre vakıa tespitine başvuruya ilişkin anlaşmanın varlığı gereklidir. Ek Mekanizma Kurallarına tabi tahkim ve uzlaşma süreçlerinden ve Konvansiyon tahkiminden farklı olarak tarafların bu yönteme başvurabilmeleri için vakıa tespitine tarafların başvuracağına ilişkin bir anlaşma yeterli değildir. Tarafların vakıa tespiti için birlikte başvurmaları; maddede yer alan ifadeyle “ortak başvuru” yapmaları gerekmektedir. Bu şekilde Merkez nezdindeki diğer süreçlerden farklı olarak ortak başvuru şartı getirildiğinden rızaya ilişkin bir itirazla karşılaşma ihtimali daha düşüktür. düzenlenme niyetinin ancak belli bir evreden sonra ortaya çıktığını görüyoruz. ICSID 2022 değişikliklerine ilişkin çalışmalar 2018 yılında başlamış ve nihai haline gelene kadar altı çalışma evrakı (working paper) yayınlanmıştır. İlk çalışma evrakında vakıa tespiti ek mekanizma sistemi içerisinde düzenlenmiştir. İkinci çalışma kağıdında ise, vakıa tespitinin ve arabuluculuk yöntemlerinin ek mekanizma kuralları çatısından çıkartılarak ayrı kurallar bütünü olarak düzenlenme niyetini görüyoruz. Working Paper 2, Vol.1, s. 415; Working Paper 2, Vol. 2, VOL_2.pdf (worldbank.org), E.T: 25.11.2022, s. 165 vd. 44 Merkezin yetkisine ilişkin Konvansiyon m. 25 ve Ek Mekanizma Kuralları m. 2/ (1)’de, hükmün uygulama alanının “yatırımdan kaynaklanan” uyuşmazlıklar olduğu açıkça ifade edilmiştir. Devletin ya da bölgesel ekonomik enterasyon birliğinin “yatırımla” ilişkili olması, Konvansiyon ve ek mekanizma kurallarında kullanılan ifadeye nazaran, kanaatimizce daha zayıf bir ilişkiyi ortaya koymaktadır. Vakıa tespitinde taraf devlette yapılan bir yatırımdan ya da bölgesel ekonomik entegrasyon birliğinde yapılan bir yatırımdan ya da ihtilaf konusu olabilecek vakıaların doğrudan doğruya yatırımdan kaynaklanması aranmamıştır. Vakıa Tespit Kuralları m. 2’deki yatırımla ilişkili devlet veya bölgesel ekonomik entegrasyon birliği ifadesi, kanaatimizce yatırımın ev sahibi devlet ya da bölgesel ekonomik entegrasyon birliğinde yapılmış olmasından daha geniş bir anlam ifade eder. Yatırım ülkesinde yapılmamış olsa bile söz konusu yatırımla ilişkili olan devletleri ve bölgesel ekonomik entegrasyon birliklerini de kapsamına alır. 45 Working Paper 3, Vol. 1, s. 532. Taslak görüşmelerine baktığımızda, vakıa tespit mekanizmasının uygulama alanının ileride tartışma konusu olması ve daraltılmasının önüne geçmek için, aslında “relating” kelimesiyle aynı anlamda olmakla birlikte bazı hukuk sistemlerinde farklı anlamlara gelip kapsamın daraltılmasından endişe duyulduğundan “pertaining” kelimesi çıkartılmış; gene ilgili olma anlamında “relating” kelimesi kullanılmıştır.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1