221 7BB 'HUJLVL ,şÕO (*(0(1 '(0ø5 VAKIA TESPİT SÜRECİNDE YETKİNİN TESİSİ 1. Genel Sekreterliğin Başvuruyu Kabul Emesi a. EMK (1978)’e Göre Genel Sekreterliğin Başvuruyu Kabul Etmesinin Hukuki Niteliği Merkez’in yetkisi ile ilgili olarak Ek Mekanizma tahkim ve uzlaşı süreçlerinde tartışılmış olan; fakat vakıa tespiti hususunda başvurunun oldukça az olması nedeniyle henüz gündeme gelmemiş olan bir konu da Genel Sekreterliğin başvuruyu kabul etmesinin hukuki mahiyetidir. 1978 EMK 2/(c)’de yer alan vakıa tespiti için de Genel Sekreterliğin, Merkez’in görev alanı devletler ile diğer devlet vatandaşları arasındaki yatırıma ilişkin ihtilaflar olduğundan kanaatimizce başvuruyu kabul etme noktasında bir yetki değerlendirmesi yapması gerekliydi. Vakıa tespitinde 1978 EMK düzenlemesinde de kişi bakımından ve konu bakımından yetkiye ilişkin açık bir şart yer almamıştır ancak diğer ek mekanizma yöntemlerinde olduğu gibi burada da bir tarafın devlet, diğer tarafın da ev sahibi devlet dışında bir ülke vatandaşı olması gerektiği öğretide kabul edilmişti.46 Öğretideki görüşçe vakıa tespitinde, Konvansiyona taraf olma şartı açıkça ifade edilmediği için, devletin ya da kişinin tabi olduğu devletin, Konvansiyona taraf olmasalar da, Ek Mekanizma Kuralları çerçevesinde vakıa tespitine başvurabileceği; tarafların bu şekildeki başvurusunun da Genel Sekreterliğin onayına bağlı olmadığı ifade edilmişti.47 1978 EMK kapsamındaki vakıa tespitine ilişkin başvuru oldukça az olduğundan, işleyiş hakkında da pek veri yoktu; dolayısıyla 1978 EMK m. 2’nin düzenleniş tarzından, vakıa tespiti yöntemi için kişi 46 Broches, agm, s. 375; Schreuer, age, s.111. 47 Schreuer, age, s.112. Broches, makalesinde, Ek Mekanizma tahkimi ve uzlaşma süreçleri hakkında kişi bakımından ve konu bakımından yetki şartlarının gerçekleşmiş olmasını ifade etmekle birlikte, vakıa tespitinde bu şartların gerekip gerekmediği hususunda sessiz kalmıştır. Satır aralarında, ek mekanizma tahkimi ve uzlaşmalarında gerekli olan şartların aslında vakıa tespitinde aranmadığı anlaşılsa da bu görüş açıkça ifade edilmemiştir. Schreuer, konu bakımından yetki şartının vakıa tespiti için gerekip gerekmediğini irdelerken, uyuşmazlığın doğası gereği Konvansiyon veya Ek Mekanizma Kuralları çerçevesinde yürütülecek tahkim veya uzlaşma yöntemlerinden birine tabi olması gerektiğini; dolayısıyla vakıa tespitinin yabancı bir yatırıma ilişkin olması gerektiğini belirtmiştir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1