225 7BB 'HUJLVL ,şÕO (*(0(1 '(0ø5 Kurallarının (1978) ihdasında amaçlanan Konvansiyon tahkimine tabi tutulamayan ihtilaflarda, başvuruların da kolaylaştırılması ve taraflara gene Merkez çatısı altında tahkim, uzlaşı veya vakıa tespit süreçlerinin yürütülmesi imkânı sunulabilmesidir. EMK’nın ilk ihdas edildiği zamanda, EMK’ya tabi tahkim/uzlaşı sürecinin varlığı, Konvansiyon m. 25’teki konu veya kişi bakımından yetki şartlarının “yokluğuna” bağlıdır. Bu da EMK tahkim/uzlaşı heyetinin kanaatimizce Konvansiyon m. 25 çerçevesinde doğrudan doğruya yatırım şartının gerçekleşip gerçekleşmediğine dair bir değerlendirme yapmasını zorunlu kılmaktadır. Ek Mekanizma Kurallarına göre teşekkül eden hakem heyetinin yetkisini düzenleyen m. 2 ile Konvansiyon hükümlerinin, Konvansiyon’a dayalı verilen kararların, tavsiye kararların, değerlendirmelerin EMK’ya tabi tahkim / uzlaşı süreçlerinde uygulanmayacağını öngören EMK m. 3 düzenlemesinin birlikte nasıl uygulanacağı hususunda uygulamada birlik yoktu.51 yatırım andlaşması çerçevesinde de “yatırım” olmadığından bahisle, konu bakımından (ratione materiae) yetkisiz olduğuna hükmetmiş ve EMK tahkimi reddedilmiştir. Alasdair Ross Anderson and others v. Republic of Costa Rica, ICSID Case No. ARB(AF)/07/3, Award - 19 May 2010, https://jusmundi.com/en/document/decision/en-alasdair-ross-anderson-and-others-v-republic-of-costa-ricaaward-wednesday-19th-may-2010, E.T: 07.11.2022. 51 Ek Mekanizma Kuralları m. 3 hükmü doğrultusunda, EMK hakem / uzlaşma heyetleri ICSID içtihatlarına da bağlı değildir; bu demek oluyor ki EMK hakem / uzlaşma heyeti konu bakımından yetkili olup olmadığını yani başvurucu tarafından icra edilen faaliyetlerin “yatırım” olup olmadığını değerlendirirken de ICSID hakem heyetlerinin kararlarıyla, tavsiye kararlarıyla vs. bağlı değildir. Bazı hakem heyetleri bu hükmü uygularken ICSID Konvansiyonundan bağımsız bir inceleme yaparken, bazı hakem heyetleri ise EMK’nin yetkisinin ICSID Konvansiyonuna göre bir yatırımın yapılmış olup olmadığının tespitine bağlı olduğu bu nedenle “yatırımın” tespitinden ICSID Konvansiyonundan bağımsız bir değerlendirme yapılamayacağını savunmuşlardır. Minnottes vs. Polonya davasında hakem heyeti, EMK’ya göre yetkisinin tesisi için konu bakımından yetki, kişi bakımından yetki ve rıza şartlarının gerçekleşmiş olup olmadığını incelemiştir. Uyuşmazlığın doğrudan doğruya EMK 2(a) hükmü çerçevesindeki bir yatırımdan kaynaklandığını, 21.03.1990 t. Amerika – Polonya İş ve Ekonomik İlişkiler Andlaşması ve EMK 4/(2) ve 2/(a) maddelerindeki amaçlar doğrultusunda yatırımın yapılmış olduğu; dolayısıyla konu bakımından yetki şartının gerçekleşmiş olduğu sonucuna varmıştır. David Minnotte and Robert Lewis v. Republic of Poland, ICSID Case No. ARB(AF)/10/1, Award - 16 May 2014, p. 150, Minnotte and Lewis v. Poland, Award, 16 May 2014 (jusmundi.com), E.T: 11.11.2022. Aynı yönde bknz: Strabag SE v. Libya, ICSID Case No. ARB(AF)/15/1, Award of 29 June 2020, p. 210 vd., https://jusmundi.com/en/document/decision/en-strabag-se-v-libya-awardmonday-29th-june-2020, E.T: 11.11.2022. MNSS B.V. vs. Montenegro tahkim sürecinde, ev sahibi devlet “yatırım” şartının oluşmadığını, zira başvurucunun fa-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1