226 8OXVOaUaUaVÕ <aWÕUÕP +XkXkXnda 9akÕa 7HVSLWL Benzer hüküm EMK (2022) m. 3’de yer almaya devam etmektedir; ancak Vakıa Tespit Kurallarında benzer bir hükme yer verilmemiştir. Dolayısıyla EMK (1978)’ya tabi bir vakıa tespit sürecinde ICSID Konvansiyonuna ve içtihatlarından yararlanılıp yararlanılamayacağı tartışma konusuyken, Vakıa Tespit Kurallarında, Konvansiyon hükümlerine ve ICSID içtihatlarına, tavsiye kararlarına vs. dayanılıp dayanılmayacağına dair bir hükme yer verilmemiştir. Ek Mekanizma Kurallarında olduğu gibi bunu yasaklayan bir kural da yoktur. Yasaklayıcı kural olmaması nedeniyle, kanaatimizce, ICSID Konvansiyonu hükümlerine ve içtihatlarına başvurulabilir. SONUÇ Yarım yüzyılı aşkın bir süredir faaliyette olan Merkez, ICSID Konvansiyonu ve Ek Mekanizma Kuralları çerçevesinde uluslararası yatırım uyuşmazlıklarının çözümlenmesinde devletlerin ve yatırımcıların devletler arası yatırımların teşviki anlaşmalarında da uyuşmazlıkların çözümlenmesinde tercih edilen önemli bir kurum olmuştur. ICSID Ek Mekanizma Kuralları (1978) çerçevesinde tahkim ve uzlaşma yöntemlerinin yanında ihdas edilmiş “vakıa tespiti” uygulamada da pek dikkat çekmemiş, 2000’li yıllara kadar Merkez nezdinde vakıa tespiti için hiç başvuru olmamıştır. Merkez, ICSID Konvansiyonu ve Ek Mekanizma Kurallarında değişiklik yapacağını ve devletlerin değişiklik önerilerini almaya başladığı 2016 yılında da vakıa tespiti gündeme gelmemiş ancak daha sonra vakıa tespitinin ihtilafları önlemeye yönelik ve ihtilaf ortaya çıkmadan önce uygulanırlığını artırma niyetinden bahsedilmiş, pek de uygulaması ve bilinirliği olmayan vakıa tespiti ayrı kurallar bütünü halinde düzenlenmiştir. aliyetlerinin Konvansiyona göre yatırım olarak değerlendirilemeyeceğini; başvurucu ise EMK m. 3 hükmünün açıkça Konvansiyon’un EMK süreçlerine uygulanmayacağını düzenlediğini beyan etmiştir. Bu nedenle hakem heyeti, EMK’ya tabi bir yatırım yapılmış olup olmadığının tespitinde EMK ile ICSID Konvansiyonu arasındaki ilişkinin mahiyetini bir “ön sorun” olarak ayriyeten incelemiştir. EMK m. 2/(a)’ya göre EMK hakem heyetinin yetkisi, ihtilafın ICSID Konvansiyonu’nun yetki alanında dışında olmasına bağlıdır. Bu nedenle, EMK’ya tabi yürütülen bir tahkimde de hakem heyeti yetkisini belirlerken, yatırımın ICSID Konvansiyonu çerçevesinde bir yatırım olup olmadığını incelemelidir. MNSS B.V. and Recupero Credito Acciaio N.V v. Montenegro, ICSID Case No. ARB(AF)/12/8, Award of 4 May 2016, p. 184 vd., MNSS and RCA v. Montenegro, Award, 4 May 2016 (jusmundi.com), E.T: 11.11.2022.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1