270 'HSUHP YH BHn]HUL )HOkkHW 'XUXPOaUÕnda 0HdHnv 8VO +XkXkX 6RUXnOaUÕ +akkÕnda mevcut mahkemeler üzerinden iş yükü dağıtılarak hem nicelik hem nitelik yönünden daha sağlıklı bir işleyiş mümkün olacaktır. Şüphesiz yukarıda belirtilen mahkemelerin oluşturulması, adliyelerin tam olarak çalışmaya başlaması da deprem felâketinin henüz atlatılmadığı bu süreçte mümkün olmayacaktır. Çünkü, bu kriz anında görevli yargı mensupları da aynı felâket sebebiyle görev yapamaz hâle gelmişlerdir. Bu durumda da geçici olarak tedbirler alınacak, yargı yeri belirlenmesi yoluna da gidilecektir (örneğin bkz. HMK m. 21 ve 22).17 Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 21. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde davaya bakmakla görevli ve yetkili mahkemenin davaya bakmasına herhangi bir engel çıkarsa, davaya bakacak mahkemenin tâyini için yargı yeri belirlenmesi yoluna başvurulacağı düzenlenmiştir. Savaş ya da olağanüstü hâlin bulunması veya yangın, deprem, su baskını gibi doğal afet sebebiyle bir yerdeki mahkemelerin çalışamaması fiilî bir engeldir. Ayrıca hâkimin ölmesi, hastalanması ve o yerde davalara bakacak başka hâkimin bulunmaması da fiilî bir engel sayılır.18 Alman Medenî Usûl Kanunu (ZPO) ile Aile Hukuku ve Çekişmesiz Yargı İşlerinde Yargılama Usûlü Kanunu’nda (FamFG) da Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 21. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendine benzer hükümlere yer verilmiştir. Alman Medenî Usûl Kanunu’nun 36. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi uyarınca yetkili ve görevli mahkemede somut olayda hâkimlik görevinin icra edilmesi hukukî veya fiilî bir nedenden ötürü mümkün değilse, yargılamayı yapacak mahkeme aynı yargı yolu içerisindeki bir üst mahkeme tarafından belirlenir. Aile Hukuku ve Çekişmesiz Yargı İşlerinde Yargılama Usûlü Kanunu’nun 5. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi uyarınca davaya bakmakla görevli ve yetkili bir mahkeme, somut olayda hukukî veya fiilî bir nedenden ötürü yargılama faaliyetini yerine getirebilecek durumda değilse, yargılamayı yapacak mahkeme bir üst mahkeme tarafından belirlenir. Alman hukukunda doktrinde yargılamayı yapmakla yetkili tüm hâkimlerin yasaklı olması veya bir doğal afet nedeniyle 17 Aynı yönde bkz. Şanal Görgün/Levent Börü/Mehmet Kodakoğlu, Medenî Usûl Hukuku, 11. Bası, Ankara 2022, s. 142. 18 Akkan, Pekcanıtez Usûl, s. 332; Pekcanıtez/Atalay/Özekes, s. 86; Atalı/Ermenek/Erdoğan, s. 203; Kuru/Aydın, El Kitabı, s. 230; Baki Kuru/Burak Aydın, Medenî Usûl Hukuku Ders Kitabı, 7. Bası, Ankara 2022, s. 83; Arslan/Yılmaz/ Taşpınar Ayvaz/Hanağası, s. 244.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1