288 'HSUHP YH BHn]HUL )HOkkHW 'XUXPOaUÕnda 0HdHnv 8VO +XkXkX 6RUXnOaUÕ +akkÕnda mekte esas alınan teoriye de uygun değildir. Burada önemli olan, vakıayı kim iddia ederse etsin, o vakıaya bağlanan hukukî sonuçtan kimin lehine hak çıkardığıdır (HMK m. 190/1).47 Ayrıca, kanunda açıkça ispat yükünün belirlendiği durumlarla karinelerin söz konusu olduğu durumlarda, bunlara göre ispat yükü belirlenecektir (HMK m. 190/2). Aşağıda da kısaca açıklayacağımız üzere, böyle bir deprem ve felâket durumunda, birçok fiilî karine ortaya çıkacak, fiilî karine ve ilk görünüş ispatı48 devreye girecektir. Bunlar, bir yandan ispat yükünün belirlenmesinde, diğer yandan da ispat ölçüsü ve ispat türleri bakımından önemlidir. Yine uygulamada çok yanlış bilinen ve yargı kararlarında da hak kayıplarına yol açacak şekilde yanlış ifade edilen ispat yükü ile delil ikame yükü ayırımıdır. Delil ikame yükü, iddia, somutlaştırma ve ispat yükü kimde olursa olsun, mevcut delillerin kimin elinde olduğu, bunu somut olarak kimin sunabileceğiyle ilgilidir.49 Yargılama sırasında ortaya çıkan duruma göre hâkim, somut delil ikame yükünü belirler ve taraflardan birine yükleyebilir. Bu sebeple ispat yükü, temelini maddî hukukta bulsa da delil ikame yükü usûlî bir kurumdur. O yüzden ispat yükü (yine uygulamadaki birçok yanlış bilgi kapsamında) temelde yer değiştirmese de, delil ikame yükü yer değiştirebilir.50 Bu çerçevede ortaya çıkan duruma bakıldığında, böyle bir felâket kapsamında özellikle de delil ikame yükünün, davacılardan çok, önemli ölçüde davalı tarafta yer alan kamu kurumları, sorumlu müteahhit, sorumlu mimar-mühendis, yapı denetim sorumluları vb. üzerindedir. Çünkü, bu tür delilleri mağdur olan davacının elinde tutması, muhafaza etmesi ve hepsine sahip olması mümkün değildir. Hiçbir bina ma47 Pekcanıtez/Atalay/Özekes, s. 352; Atalay, Pekcanıtez Usûl, s. 1696; Atalı/Ermenek/Erdoğan, s. 481; Kuru/Aydın, El Kitabı, s. 620; Kuru/Aydın, Ders Kitabı. 242; Tanrıver, s. 862-863; Arslan/Yılmaz/Taşpınar Ayvaz/Hanağası, s. 408; Görgün/Börü/Kodakoğlu, s. 412. 48 Dolaylı ispata ilişkin olarak bkz. Atalay, Pekcanıtez Usûl, s.1619 vd.; Tanrıver, s. 851 vd. 49 Muhammet Özekes, “FSEK’de İspata İlişkin 76. Maddenin İspat Hukuku Yönünden Değerlendirilmesi”, LFSHD, S. 1, Y. 2005, s. 83; Oğuz Atalay, Medenî Usûl Hukukunda Menfî Vakıaların İspatı, İzmir 2001, s. 18, Atalı/Ermenek/Erdoğan, s. 483; Tanrıver, s. 875, 877-878; Görgün/Börü/Kodakoğlu, s. 418; Gökçen Topuz, Medeni Usul Hukukunda Karinelerle İspat, Ankara 2012, s. 38. 50 Pekcanıtez/Atalay/Özekes, s. 356; Atalay, Pekcanıtez Usûl, s. 1710; Tanrıver, s. 875.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1