205 TBB Dergisi 2023 (166) Selin ÖZDEN MERHACI cılığıyla yapılması nedeniyle bu tür bir çeviri sahibinin hususiyetini içermeyecektir ve bu nedenle de tek başına bu kodların işlenme eser olarak nitelendirilmesi mümkün olmayacaktır.29 Kanaatimizce FSEK bakımından bu madde, eser sahibinin mali haklarından işleme hakkını ele alan m. 21’de yer almalıydı.30 Eğer FSEK m. 21’de, kod formlarının birbirlerine çevirisinin işleme hakkı kapsamında değerlendirilmesi gerektiğine ilişkin bir hüküm açıkça yer alsaydı, yukarıda bahsettiğimiz hususiyetin bulunup bulunmadığı konusunda yapılan tartışmaya da ihtiyaç duyulmayacaktı. Ancak FSEK’teki düzenleme nasıl olursa olsun kodların çevrilmesi, eser sahibinin münhasır haklarından olup, Kanun ve Direktif’te yer alan istisnalar kapsamında olmadığı sürece, eser sahibinin haklarını ihlal eden bir eylem olarak değerlendirilmelidir. Zira FSEK m. 21, “Bir eserden, onu işlemek suretiyle faydalanma hakkı munhasıran eser sahibine aittir.” hükmünü haizdir.31 Bu düzenleme, Direktifte yer alan ve bilgisayar programları özelinde işlemeyi düzenleyen hüküm ile bire bir örtüşmemekle birlikte, işlemenin kod formlarının çevirisini de içerdiği kabul edilmelidir. Yukarıda da belirttiğimiz üzere, bir bilgisayar programının işlenmesi, karşımıza kodların birbirine çevrilmesi, bir programlama dilinden başka bir programlama diline çevrilmesi, programda ek29 Erel, Fikir ve Sanat, s. 62; Aksu, Bilgisayar Programları, s. 123; Ayrıca bkz.: Topaloğlu, Bilişim, s. 22; Ünal Tekinalp, Fikri Mülkiyet Hukuku, 5. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2012, s. 140 N. 17. 30 Zira Direktif m. 4(a)’da yer alan “Bir bilgisayar programının herhangi bir şekilde ve herhangi bir biçimde, kısmen veya tamamen, kalıcı veya geçici olarak çoğaltılması. Bilgisayar programının yüklenmesi, görüntülenmesi, çalıştırılması, iletilmesi veya saklanması bu tür çoğaltmayı gerektirdiği ölçüde, bu tür işlemler de hak sahibinin iznine tâbidir” hükmü ile FSEK m. 22, yani eser sahibinin çoğaltma hakkını düzenleyen madde “çoğaltma hakkı bilgisayar programının geçici çoğaltılmasını gerektirdiği ölçüde, programın yüklenmesi, görüntülenmesi, çalıştırılması, iletilmesi ve depolanması fiillerini de kapsar” şeklinde bir düzenlemeyle uyumlaştırılmıştır. Buna karşılık Direktif m. 4(b) hükmünün işleme hakkına ilişkin FSEK m. 21 yerine, işlenme ve derleme eserleri düzenleyen m. 6’ya ne için alındığına tarafımızca bir açıklık getirilememektedir. Ayrıca bkz.: Kaypakoğlu, s. 68; Kaypakoğlu, FSEK m. 6 ve FSEK m. 21 hükmünün farklı olduğuna değinmekle birlikte, sonuçları bakımından önemli bir fark doğmayacağını ifade etmektedir. 31 1988 tarihli İngiliz Telif, Tasarım ve Patent Hakkı Kanunu’nun işlemelere ilişkin 21/3-ab maddesi açıkça işlemenin “bir bilgisayar programı ile ilgili olarak, programın düzenlenmiş veya değiştirilmiş versiyonu veya tercümesi anlamına” geleceğini ifade etmektedir; Bkz.: David Bainbridge, Software Copyright Law, Butterworths, London 1997, s. 139 vd. Kanaatimizce Türk Hukukunda da FSEK m. 21’in bu şekilde bir düzenlenmesi daha uygun düşmektedir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1