207 TBB Dergisi 2023 (166) Selin ÖZDEN MERHACI rak korunmasına ve bu eser türüne ait özellikleri dikkate alarak eser sahibinin haklarına ilişkin özel hükümlerin yanı sıra, eser sahibinin haklarına getirilen istisnaları da ayrıca düzenlemiştir. Bu hükümler Direktif m. 5 ve m. 6’da yer almaktadır. Türk hukukunda ise bu istisnalar, şahsen kullanım amacıyla çoğaltma istisnasına ilişkin FSEK m. 38’e alınmıştır. Buna karşılık bilgisayar programları bakımından Direktif ve FSEK m. 38, sadece çoğaltma değil, işleme hakkına getirilen müdahalelere ilişkin de istisnaları barındırmaktadır. Aşağıda konumuz bakımından önem taşıyan hususlar kısaca değerlendirilecektir. 1- 91/250 Sayılı Direktif m. 6 ve FSEK m. 38/6 kapsamında Araişlerlik İstisnası Kaynak koda çevirmeyle ilgili önemli bir hüküm Direktif m. 6 ve FSEK m. 38/6’da yer almaktadır. Direktif m. 6 “decompilation” başlığını taşımakta olup bu madde, FSEK m. 38/6’ya aynen alınmıştır. Bu hüküm kod formlarının çevirisine bazı şartlarda açıkça izin veren tek hükümdür. O nedenle bu bölümde öncelikli olarak bu hükmün incelenmesine yer verilecektir. Hüküm, bağımsız yaratılmış bir bilgisayar programı ile diğer programların araişlerliğini gerçekleştirmek üzere gerekli bilgileri elde etmek için, bilgisayar programının çoğaltılması ve işlenmesi anlamında program kodunun çoğaltılmasına ve kod formunun çevirisine bazı şartlar altında izin vermektedir. Araişlerlik, FSEK m. 1B-ı’da “Bilgisayar program bölümlerinin fonksiyonel olarak birlikte çalışması ve karşılıklı etkilenmesi ve alışverişi yapılan bilginin karşılıklı kullanım yeteneğini... ifade eder” şeklinde tanımlanmıştır. O halde araişlerlik, program bölümlerinin birlikte çalışmasının, etkileşim halinde olmasının ve bilgi alışverişi yapmasının sağlanmasıdır. Bu noktada belirtmek gerekir ki, araişlerlik açıkça program bölümlerine özgülenmiş olduğundan, donanım ve program arasındaki bir etkileşimin sağlanması, FSEK bakımından araişlerlik kapsamında değerlendirilmemelidir. Tekinalp’e göre, araişlerliğin sağlanması, hükmün uygulanması bakımından conditio sine qua non’dur. Bir başka ifadeyle gereklilik şartıdır.33 Bir diğer şart da bu fiillerin, ruhsat sahibi veya bir bilgisayar programının kopyasını kullanma hakkı sahibi diğer bir kişi tarafından 33 Tekinalp, s. 211 N. 158.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1