245 TBB Dergisi 2023 (166) 0uKDPPeW (Pin (5D(0Lø Hobbes da bütün filozoflar gibi içinde yaşadığı zamanın çocuğudur. Onun yaşadığı dönem İngiltere ile İspanya’nın savaşın eşiğine geldiği, İngiltere’de ekonomik sıkıntıların ve iç savaşın baş gösterdiği zamana karşılık gelir. Bir papazın oğlu olan ve genç yaşta Oxford’da iyi bir eğitim gören Hobbes, doğa bilimleri alanındaki gelişmeleri, bilhassa Galileo ve Kepler’i yakından takip eder. Materyalist ontolojiden hareket eden düşünür, epistemolojisini olgusal ve deneysel temeller üzerine inşa eder. Siyaset sahasında çok ses getirecek olan eseri Leviathan’ı, İngiltere’deki iç savaş sebebiyle Fransa’daki ikametgâhı esnasında kaleme alır.3 Savaş ortamının hâkim olduğu dönemde yaşayan Hobbes, “Leviathan (veya Bir Din ve Dünya Devletinin İçeriği, Biçimi ve Kudreti)” ile sunduğu siyaset felsefesinde bu dönemin izlerini okuyucuya yansıtır. İnsan üzerine açıklamalarda bulunarak, insan anlayışının şekillendirdiği devlet hakkında zemin oluşturur. Bu açıklamaları sırasında sınırlı sayı (numerus clausus) ilkesine tabi olmamakla birlikte başlıca yirmi doğa yasası sunar. Biz de Hobbes’un siyaset felsefesinin ana konularına değinerek “Leviathan” isimli eserinde4 karşılaşılan doğa yasalarını açıklamaya çalışacağız. 1. İNSAN Hobbes, insanı diğer canlılardan ayıran temel özelliğin konuşma icadı olduğunu belirtir. Konuşma, adlar ve bağlantılarından oluşur. “İnsanlar bu sayede, düşüncelerini ifade etmekte, geçmişte kalan düşüncelerini hatırlamakta ve karşılıklı fayda ve haberleşme için onları birbirlerine söylemektedirler.”5 Bu düşünceler sadece algıya tabi olan şeyler hakkındadır. Algılama, nesnelerin duyu organları üzerindeki etkisi ile gerçekleşir. Akıl ise, “düşüncelerimizin işaretlenmesi ve ifade edilmesi için üzerinde anlaşılmış genel adların hesaplanmasından, 3 Çilingir, Pratik Felsefe, s. 183. 4 Araştırmamız “Leviathan” isimli esere yönelik olmasına rağmen, Thomas Hobbes’un “De Cive” ve “Elements of Law” isimli eserlerinde de doğa yasaları bulunmaktadır. Bu eserlerde bulunan doğa yaslarının karşılaştırması için Bkz. Cihan Deniz Zarakolu, Thomas Hobbes’un Siyaset Felsefesi, Belge Yayınları, İstanbul Mart 2013, ss. 212 – 215. 5 Thomas Hobbes, Leviathan, çev. Semih Lim, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul Ocak 2022, s. 35.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1