259 TBB Dergisi 2023 (166) 0uKDPPeW (Pin (5D(0Lø VII. Öç Alırken Sadece Gelecekteki Faydayı Düşünmek: “Öç alırken, (yani kötülüğe kötülükle karşılık verirken,) kişi geçmişteki kötülüğün büyüklüğüne değil, meydana gelecek faydanın büyüklüğüne bakmalıdır.”58 Hobbes, affetmek doğa yasası ile ilişkili olarak bu doğa yasasında da geleceği dikkate almayı vurgular. Çünkü kötülüğe kötülükle verilecek karşılık sonucunda geleceğe dair fayda yoksa nedensiz kötülük yapılmış olur. Bu ise temel doğa yasasına aykırılık içerir ki savaşa neden olur. Oysa Hobbes’un siyaset felsefesi barış ortamını oluşturmaya yönelik otoriter bir gücü hedefler. VIII. Aşağılamaya Karşı Olmak: “Hiç kimse eylemle, sözle, yüz ifadesiyle veya jestlerle, başka birinden nefret ettiğini veya onu hakir gördüğünü göstermemelidir.”59 Kişinin nefretinin yöneldiği nesne kötü; arzusunun yöneldiği nesne ise iyidir. Göreli olan iyi ve kötü kavramları uyumsuzluğa neden olur. Haklarını devreden insan, devlet kurumunun bünyesinde uyruk olarak kötü veya iyi hakkında belirlenim de bulunamaz. “Her özel kişi, iyi ve kötü hareketlerin ne olduğuna kendisi karar verir. Bu, toplum yasalarının olmadığı basit doğa durumunda ve ayrıca devlet yönetimi altında yasaların belirlememiş olduğu durumlarda doğrudur. Fakat diğer durumlarda, iyinin ve kötünün yargıcının, her zaman için devleti temsil eden yasa koyucu olduğu açıktır.”60 Toplum sözleşmesi ile haklarını devreden kişi, devletin kurulması ile birlikte artık uyruk olarak sözleşmenin gereklerini yerine getirmelidir. Hobbes’a göre kişilerin, iyi ve kötü hakkında karar vermesi, devletin çökmesine yol açan kusurlardan61 biridir. Aşağılama ile nefretini yönelten kişi de kötü olan hakkında karar vererek karşısındakini kışkırtır ve savaşı devam ettirir. IX. Kibre Karşı Olmak: “Herkes bir başkasını doğal olarak eşiti kabul etmelidir.”62 Herkesin eşit olduğu doğa durumundan aklın sunduğu barış şartları yani doğa yasaları ile çıkan insanlar, başkalarını kendinden küçük görmemelidir. X. Küstahlığa Karşı Olmak: “Barış şartlarına girildiğinde, hiç kimse başka herkese verilmesine razı olmadığı bir hakkı kendisine 58 Hobbes, Leviathan, s. 120. 59 Hobbes, Leviathan, s. 120. 60 Hobbes, Leviathan, ss. 241. 61 Bkz. Hobbes, Leviathan, ss. 240-249. 62 Hobbes, Leviathan, s. 121.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1