261 TBB Dergisi 2023 (166) 0uKDPPeW (Pin (5D(0Lø XV. Aracının Güvenliği: “Barış için aracılık yapanların güvenlik içinde geçmelerine izin verilmesi de bir doğa yasasıdır.”69 Temel doğa yasasının amacı olan barışı aramak kavramı araçlarını da içerir. Çünkü herkesin her şeye hakkı vardır diyerek ulaşılan doğal hak tüm amaç ve araçları kullanarak kendimizi korumaktır. O halde barışa aracılık yapanlara yardım etmek temel doğa yasası ile bağıntılıdır. XVI. Hakem Kararına Razı Olmak: “İlk olarak, o eylemin yapılmış olup olmadığı; ikinci olarak, eğer yapılmış ise, yasaya aykırı olup olmadığı; birinciye, bir olgu sorunu; ikinciye ise bir hak sorunu denilir.”70 Olgu veya hak sorununa taraf olanlar ya birbirinin ya da bir hakemin kararına razı olurlar. Birbirinin kararına razı olunamaması durumunda barışa ulaşmak için hakemin kararına razı olunur. Aksi takdirde temel doğa yasasına aykırı olarak barıştan uzaklaşılır. XVII. Hiç Kimse Kendinin Yargıcı Değildir: “Herkes, her şeyi, kendi yararına uygun olarak yapacağına göre, hiç kimse kendi davasında uygun bir hakem olamaz.”71 Bir önceki doğa yasası ile ilişkili olan bu yasa, iki tarafında kararına razı olduğu bir hakeme değinir. Kibre karşı olarak herkesin eşit görülmesi halinde her iki tarafında kendi davasına eşit ölçüde hakem olması hakkaniyete uygun olur. Bununla birlikte iki tarafta kendi yararına göre hareket edeceği için savaş hali oluşur. Barışın sağlanabilmesi için tarafsız hakeme ihtiyaç vardır. XVIII. Kendisinde Doğal Bir Taraflılık Nedeni Olan Kişi Yargıç Olamaz: “Aynı nedenle, taraflardan birinin zaferi sonucunda kendisine daha fazla çıkar veya onur veya haz sağlanacak olan hiç kimse hiçbir davada hakem olarak kabul edilmemelidir.”72 Anlaşamayan tarafların barışını sağlayacak olan hakem tarafsız olmalıdır. Taraflardan birinin lehine verilecek karar sonucunda çıkar elde edebilecek kişi hakem olmamalıdır. XIX. Tanıklara İlişkin: “Olgular hakkında bir anlaşmazlıkta, yargıç bir tarafa diğerinden daha fazla güvenmeyeceği için, başka bir delil yoksa, üçüncü bir kişiye veya üçüncü veya dördüncü bir kişiye veya daha fazla sayıda kişiye güvenmelidir.”73 Hobbes, tanıklara güvene69 Hobbes, Leviathan, s. 122. 70 Hobbes, Leviathan, s. 122. 71 Hobbes, Leviathan, s. 123. 72 Hobbes, Leviathan, s. 123. 73 Hobbes, Leviathan, s. 123.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1