216 Velayetin Değiştirilmesi Yargılamasında İlgililer GİRİŞ 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 335 vd. maddelerinde düzenleme alanı bulan velayet, ergin olmayan çocuklar ile ilgili olarak anne ve babaya tanınan hak ve yetkiler bütünü olarak kabul edilmektedir.1 Anne ve babanın evli olması halinde kural olarak velayet birlikte kullanılır (TMK m. 336). Ancak anne ve babanın boşanması halinde hâkim, velayeti eşlerden birine tevdii eder. Velayetin eşlerden birine verilmesinden sonra veya kanun gereği anne ve babanın evli olmaması nedeniyle velayetin anneye ait olduğu hallerde, durum ve koşulların değişmesi ve çocuğun yararı bakımından gerekli olması halinde, velayetin eşlerden birinden alınarak diğerine verilmesi mümkündür. İşte bu yargılama uygulamada velayetin değiştirilmesi yargılaması olarak adlandırılmaktadır. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) m. 382’de velayetin eşlerden birinden alınarak diğerine verilmesi çekişmesiz yargı işleri arasında sayılmıştır. Bu sebeple söz konusu yargılama bakımından çekişmesiz yargıya özgü kavram ve kurumlar uygulama alanı bulacak ve bu yargılama usulüne özgü hükümler dikkate alınacaktır. Bu noktada karşımıza çıkan en önemli farklılıklardan biri çekişmeli yargıdaki davadan farklı olarak, çekişmesiz yargıda davacı ve davalı kavramları yerine ilgili kavramının kullanılmasıdır.2 Çekişmesiz yar1 Selahattin Sulhi Tekinay, Türk Aile Hukuku, İstanbul, 1982, s. 497; Bilge Öztan, Aile Hukuku, Turhan Kitabevi, 6. Bası, Ankara, 2015, s. 1074; Bülent Köprülü/Selim Kaneti, Aile Hukuku, İstanbul, 1985/1986, s. 248; Kemal Oğuzman/Mustafa Dural, Aile Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1998, s. 272; Mustafa Dural/Tufan Öğüz/Mustafa Alper Gümüş, Türk Özel Hukuku Cilt III Aile Hukuku, 16. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2022, s. 365; Turgut Akıntürk/ Derya Ateş, Aile Hukuku, İkinci Cilt, Beta, Yenilenmiş 20. Bası, İstanbul, 2017, s. 406-407; Rona Serozan, Çocuk Hukuku, Vedat Kitapçılık, 2. Baskı, İstanbul, 2005, s. 250; İsmail Özmen, Velayet Hukuku Davaları ve Çocuk Mahkemeleri, Kartal Yayınevi, Ankara, 2005, s. 29; Selma Çetiner, “Velayet Müessesesinin Tarihi Gelişimi ve Hukuki Niteliği”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 19, Özel Sayı (Prof. Dr. Şeref Ertaş’a Armağan), s. 42. 2 Friedrich Lent, Freiwillige Gerichtsbarkeit, 3. Baskı, München und Berlin, 1958, s. 22; Baki Kuru, Nizasız Kaza, Ajans Türk Matbaası, Ankara, 1961, (Nizasız Kaza), s. 139; Baki Kuru, Hukuk Muhakemeleri Usulü, 6. Baskı, Cilt I, Demir Demir Yayıncılık, İstanbul, 2001, s. 886; Ali Cem Budak, “Türk Hukukunda Çekişmesiz Yargı”, Medenî Usul ve İcra İflas Hukukçuları Toplantısı-IV, Ankara, 2005, (Toplantı), s. 154-155; Baki Kuru, İstinaf Sistemine Göre Yazılmış Medeni Usul Hukuku, Legal Yayınevi, İstanbul, 2016, (İstinaf), s. 920; Muhammet Özekes, Medeni Usul Hukukunda Hukuki Dinlenilme Hakkı, Yetkin, Ankara, 2003, (Hukuki Dinlenilme Hakkı), s. 268; Muhammet Özekes, “Çekişmesiz Yargıda İlgililerin Kanun Yo-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1