218 Velayetin Değiştirilmesi Yargılamasında İlgililer I. VELAYET HAKKI VE VELAYETİN DEĞİŞTİRİLMESİ KAVRAMI A. Genel Olarak Velayet Hakkı Velayet, küçük veya istisnai hallerde hakkında kısıtlılık kararı verilen çocuklarla ilgili olarak kanun tarafından anne ve babaya tanınan görev, yetki ve haklar bütünü olarak tanımlanmaktadır.4 Velayet, anne ve baba bakımından bir hak olmakla birlikte aynı zamanda bir yükümlülük olarak kabul edilmektedir.5 Ancak bu hak sübjektif bir hak olmayıp üzerinde tasarruf edilemez ve yalnızca çocuğun yararı için kullanılmalıdır.6 Dolayısıyla anne ve baba velayet hakkı kapsamında bazı haklara sahipken aynı zamanda bazı görevleri de bulunmaktadır. Bu sebeple velayet hakkının çocuğun yararına hizmet eden, çocuğun üstün yararının esas alındığı, anne ve babanın kendi çıkarları doğrultusunda kullanamayacağı bir kurum olduğu kabul edilmektedir.7 Bunun sonucu olarak da anne ve babanın görevini yetersiz yerine getirmesi veya ihlal etmesi kamu kurumlarının müdahalesine sebep olabilir.8 Türk Medeni Kanunu (TMK) 335 ve devamı maddelerinde velayete ilişkin hükümlere yer verilmiş olup velayetin kurulması, kapsamı ve çocuğun korunması farklı maddelerde ele alınmıştır. TMK m. 335 gereğince kural olarak ergin olmayan çocuklar anne ve babasının velayeti altındadır ve yasal bir neden olmadıkça velayet anne ve babadan kaldırılamaz. Yine kısıtlanan ergin çocuklar kural olarak anne ve babanın velayeti altına alınır (m. 335/2). Evlilik birliği devam ettiği sürece velayet hakkı anne ve baba tarafından birlikte kullanılır (m. 336/1). Ortak hayatın sona ermesi veya ayrılık kararı verilmesi halinde ise hâkim tarafından velayet eşlerden birine verilebilir (m. 336/2). Yine anne ve babanın evli olmaması halinde velayetin anneye ait olduğu kanun tarafından kabul edilmiştir (m. 337). 4 Tekinay, s. 497; Öztan, s. 1074; Köprülü/Kaneti, s. 248; Oğuzman/ Dural, s. 272; Dural/Öğüz/Gümüş, s. 365; Akıntürk/Ateş, s. 406-407; Serozan, s. 250; Özmen, s. 29; Çetiner, s. 42. 5 Selma Baktır Çetiner, Velayet Hukuku, s. 30; Akıntürk/Ateş, s. 407; Öztan, s. 1076; Özmen, s. 29; Çetiner, s. 43. 6 Serozan, s. 253; Öztan, s. 1075. 7 Oğuzman/Dural, s. 276; Baktır Çetiner, s. 32; Öztan, s. 1076. 8 Köprülü/Kaneti, s. 248; Öztan, s. 1076.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1