226 Velayetin Değiştirilmesi Yargılamasında İlgililer ğu yer mahkemesi ve yargılama bakımından ilgili sıfatına sahip olan diğer kişilerin oturduğu yer mahkemesinde yargılamanın görülmesi mümkündür.31 Ayrıca velayetin değiştirilmesi bakımından yetkinin kesin yetki olmadığı, bu sebeple hâkimin re’sen yetki hususunu dikkate alamayacağı kabul edilmektedir.32 Çekişmesiz yargı işleri bakımından hâkimin re’sen harekete geçebileceği haller mevcuttur. Her çekişmesiz yargı işi bakımından geçerli olmayan bu kurala göre hâkim, tarafların bir istemi olmadan harekete geçebilir ve hüküm verebilir. TMK m. 384 gereğince velayetin kaldırılması, velayetin eşlerin birinden alınıp diğerine verilmesi gibi haller hâkimin re’sen harekete geçtiği çekişmesiz yargı işlerindendir.33 Re’sen harekete geçme ilkesinin bir sonucu olarak, velayetin değiştirilmesi hususunda ilgililerin talebi üzerine bir yargılama başlatılabileceği gibi hâkimin ihbar gibi durumlarla haberdar olarak yargılamayı re’sen başlatması da mümkündür.34 Nitekim Yargıtay kararlarında da velayete ilişkin yargılamalar bakımından herkesin ihbar yetkisine sahip olduğu kabul edilmektedir.35 Re’sen harekete geçme ilkesinden farklı olarak, çekişmesiz yargı işleri bakımından ayrıca re’sen araştırma ilkesi geçerlidir (HMK m. 385/2). Bu ilke hâkimin hem re’sen harekete geçtiği hem 31 Atalı’ya göre hükümde geçen diğer ilgililer ifadesinden, talepte bulunan dışındaki şeklî anlamda ilgililer anlaşılmalıdır. Zira talepte bulunan ilgilinin dilekçesinde yer almayan kişilerin oturduğu yerin esas alınması belirsizliğe yol açar. Bkz. Atalı, Pekcanıtez Usûl, s. 2134. Velayetin değiştirilmesi yargılaması bakımından ilgili sıfatına sahip olanlar hususunda bkz. aşa. IV. 32 “Velayetin değiştirilmesi ile ilgili davada kesin yetki kuralı bulunmayıp ancak davalılar tarafından bu hususun ilk itiraz olarak ileri sürülmesi halinde yetki hususu dikkate alınır. Hâkim, yetkinin kesin olmadığı hallerde, bu hususu re’sen nazara alamaz. Davalıların yetkiye ilişkin bir itirazı bulunmamaktadır. Buna göre davanın, ilk açıldığı yer mahkemesi olan …. Sıfatıyla) Mahkemesinde görülüp sonuçlandırılması gerekmektedir.” 20. HD, T. 20.12.2019, 6028/7619 (Lexpera Hukuk Bilgi Sistemi). 33 Kuru, Nizasız Kaza, s. 34; Kuru, İstinaf, s. 913; Atalı, Pekcanıtez Usul, s. 2117. 34 “Velayetin kaldırılması veya değiştirilmesini istemek sırf ana veya babaya ait haklardan olmayıp, üçüncü kişiler de hâkime başvurup onu harekete geçirebilir”. 2. HD, T. 11.3.1974, 1496/1412 (Özmen, s. 454). 35 “Bkz. Velayet kamu düzenine ilişkin olup; “re’sen araştırma ilkesi” geçerlidir. Velayetle ilgili davalarda herkes ihbar yetkisine sahiptir. İhbar üzerine açılan davada, velayetin kaldırılması durumunun da ortaya çıkması sonucu…” 2. HD, T. 16.4.2012, 15967/9807 (Lexpera hukuk Bilgi Sistemi). Aynı yönde bkz. 2. HD, T. 5.10.2006, 5260/13228 (Gençcan, Velayet, s. 88).
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1