227 TBB Dergisi 2023 (167) Zeynep Sümeyra DEVECİ de tarafın talebi ile harekete geçtiği hallerde uygulanır.36 Re’sen araştırma ilkesinin uygulanmasının bir sonucu olarak, iddia ve savunmanın değiştirilmesi ve genişletilmesi yasağı uygulanmaz37, delillerin belirli bir kesit içinde sunulması zorunlu olmadığı gibi hâkim ilgililerin gösterdiği delillerle bağlı değildir38 ve re’sen delil toplayabilir.39 HMK m. 385/1 gereğince çekişmesiz yargı işlerinde basit yargılama usulü uygulama alanı bulur. Ancak kanunda niteliğine uygun düştüğü ölçüde basit yargılama usulü uygulanacağı düzenlendiği için hâkimin somut olayın özelliğine göre takdir yetkisine sahip olduğu ve daha basit veya yazılı yargılamaya benzer daha uzun bir yöntem uygulayabileceği kabul edilmektedir.40 Velayetin değiştirilmesi yargılaması bakımından özellikle önem arz eden husus, incelemenin duruşmalı yapılmasının gerekip gerekmediği noktasındadır. HMK m. 320’de basit yargılama usulü bakımından mahkemenin mümkün 36 Sabri Şakir Ansay, Münazaasız (İhtilafsız) Kaza, Adalet Dergisi, Sayı 2, 1939, s. 261; Kuru, Nizasız Kaza, s. 160-161; Budak, Toplantı, s. 170. 37 Kuru, Cilt II, 1732; Pekcanıtez/Atalay/Özekes, s. 268; Seda Özmumcu, “Türk Hukukunda Yargıtay Kararları Işığında Re’sen Araştırma İlkesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 4, Sayı 2, 2014, s. 147. “Yukarıda yapılan açıklamalar karşısında velayetin kamu düzeni ile ilgili olması ve çocuğun üstün yararı da dikkate alındığında değişen şartlara göre her zaman yeniden değerlendirilmesi ve yargılamanın her aşamasında ileri sürülen hususların nazara alınması mümkündür. Bu durumda somut olayda, mahkemece tahkikat duruşması olarak görülen birinci celseye kadar tanık isimlerinin bildirilmemesi ve duruşmada da hazır edilmemesi gerekçesiyle davalının tanık dinletme talebinin reddine karar verilmesi doğru görülmemiştir.” HGK, T. 14.6.2017, 1887/1196 (Lexpera Hukuk Bilgi Sistemi). 38 Kuru, Nizasız Kaza, s. 167-168; Lent, s. 47; Ansay, s. 261; Kuru, Nizasız Kaza, s. 168; Budak, Toplantı, s. 170; Mehmet Akif Tutumlu, Medeni Usul Hukuku Sorunları, Cilt 1, Seçkin, Ankara, 2010, (Medeni Usul), s. 172. 39 Keidel/Sternal, FamFG § 27, Rn. 5; Mehmet Akif Tutumlu, “Çekişmesiz Yargıda İspat Kurallarının İşleyişi ve Delillerin Toplanması”, Legal Hukuk Dergisi, Cilt 4, Sayı 44, 2006, (İspat Kuralları), s. 2325. “Velayetin kaldırılması, ebeveynlerden birinden alınarak diğerine verilmesi ve kaldırılan velayetin geri verilmesi, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununda “çekişmesiz yargı” işi olarak kabul edilmiştir…Davanın kamu düzeniyle olan ilişkisi nedeniyle hâkim gerektiğinde tarafların gösterdikleri delillerle bağlı kalmaksızın re’sen (kendiliğinden) delil toplayabilir ve araştırma yapabilir (HMK. Md. 385/2). Bu konuda ana ve babanın anlaşmaları veya davalının “davayı kabul” açıklaması hâkimi bağlamaz. Mahkemece, deliller toplanmadan hüküm verilmiştir. Davanın basit yargılama usulüne tabi olması, taraf delilleri toplanmadan karar verilebileceği anlamına gelmez” 2. HD, T. 26.11.2014, 16412/23849 (Lexpera Hukuk Bilgi Sistemi). 40 Atalı, Pekcanıtez Usul, s. 2137.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1