237 TBB Dergisi 2023 (167) Zeynep Sümeyra DEVECİ mahkeme bu talep hakkında bir karar verecek olduğundan, bu kişiler yine şeklî anlamda ilgili sıfatına sahip olurlar.66 Şeklî anlamda ilgili sıfatının kazanılabilmesi için takibi talebe bağlı olan çekişmesiz yargı işleri ile hâkimin re’sen harekete geçtiği çekişmesiz yargı işleri arasında ayrım yapılması gerekmektedir.67 Takibi talebe bağlı olan çekişmesiz yargı işlerinde öncelikle talepte bulunan kişi şeklî anlamda ilgili sıfatı kazanır. Aynı şekilde çekişmesiz yargı neticesinde verilen karara karşı kanun yoluna başvuran kişi, bu talebiyle birlikte şeklî anlamda ilgili haline gelir.68 Hâkimin re’sen harekete geçtiği çekişmesiz yargı işlerinin uygulama alanı ise daha dardır.69 Bu tür işlerde hâkim kendiliğinden harekete geçerek yargılamaya başlayabileceği gibi üçüncü kişilerin ihbarı veya bildirimi yoluyla da başlayabilir. Ancak ihbar veya bildirimde bulunan bu kişiler yalnızca mahkemeyi harekete geçirmekte olup yargılamada ilgili sıfatına sahip olmazlar. Bu yüzden şeklî anlamda ilgili sıfatı, re’sen takip edilen işlerde maddî anlamda ilgili sıfatı ile bir arada bulunur. Dolayısıyla hâkimin re’sen harekete geçtiği çekişmesiz yargı işlerinde, bir kişinin şeklî anlamda ilgili sıfatını kazanabilmesi için aynı zamanda maddî anlamda ilgili sıfatına da sahip olması gerekir.70 Ancak istisnai olarak kamu yararının korunmasına hizmet eden hâkimin re’sen harekete geçtiği çekişmesiz yargı işlerinde, resmi makamlar maddî anlamda ilgili olmamakla birlikte şeklî anlamda ilgili olarak yargılamaya dahil olabilir.71 Yukarıda da bahsetmiş olduğumuz üzere, velayetin değiştirilmesi hâkimin re’sen harekete geçtiği çekişmesiz yargı işleri arasında yer almaktadır. Bu sebeple kural olarak yalnızca maddî anlamda ilgili sıfatı bulunan ilgililer yargılamada şeklî anlamda ilgili sıfatına sahip olacaktır. Söz konusu yargılamanın niteliği ve çocuğun üstün yararının esas alınması nedeniyle ihbar yoluyla mahkemenin harekete geçirilmesi sıklıkla karşımıza çıkabilmektedir. Örneğin velayet sahibi olan anne veya babanın sulh hukuk mahkemesi tarafından kısıtlanarak kendisine vasi atanmasına karar verilmesi mümkündür. TMK m. 348’de velaye66 Lent, s. 24. 67 Kuru, Nizasız Kaza, s. 142. 68 Lent, s. 24; Kuru, Nizasız Kaza, s. 142. 69 Kuru, Nizasız Kaza, s. 143; Aras, s. 128. 70 Lent, s. 24; Kuru, Nizasız Kaza, s. 143; Özekes, İlgili, s. 688. 71 Kuru, Nizasız Kaza, s. 143.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1