241 TBB Dergisi 2023 (167) Zeynep Sümeyra DEVECİ B. Anne ve Babanın Dinlenilmesi Velayetin değiştirilmesi yargılaması bakımından öncelikle velayet altında olan çocuğun anne ve babası maddî anlamda ilgili sıfatına sahiptir. Zira bu yargılama neticesinde velayetin tevdiine yönelik olarak verilecek karardan hem annenin hem de babanın hukukî durumu etkilenecektir. Maddî anlamda ilgili sıfatına sahip olan anne ve babanın velayetin değiştirilmesine ilişkin yargılamada dinlenilmesi ve kendilerine görüş açıklama imkânı verilmesi öncelikle hukukî dinlenilme hakkının bir gereği olarak karşımıza çıkmaktadır. Hukukî dinlenilme hakkı esasen çekişmeli yargı bakımından geniş uygulama alanı bulmakla birlikte, medenî yargıdaki tüm yargılama usulleri için geçerlidir ve çekişmesiz yargıda, icra takiplerinde, geçici hukukî korumalar ile tahkim yargılamasında da dikkate alınması gerekir.79 Şeklî anlamda ilgililer yargılamada yer aldığından hukukî dinlenilme hakkına sahip olmakla birlikte, maddî anlamda ilgililerin de hukukî dinlenilme hakkına tüm unsurları ile birlikte sahip olduğu kabul edilmektedir.80 Bu açıklamalar çerçevesinde gerek hâkimin re’sen harekete geçtiği gerekse anne veya babanın talebi üzerine harekete geçtiği velayetin değiştirilmesi yargılamasında, anne ve baba maddî anlamda ilgili olarak yargılama sırasında dinlenilmeli ve kendilerine yargılama konusuna ilişkin görüş açıklama imkânı verilmelidir. Bu kapsamda hukukî dinlenilme hakkı, yargılama sırasında duruşma açılarak anne ve babanın duruşmaya davet edilmesi ve orada görüş açıklamasının sağlanması şeklinde gerçekleştirilebileceği gibi duruşma açılmaksızın görülen yargılamalarda dilekçelerin anne ve babaya tebliği ile yazılı olarak görüş bildirme imkanının sağlanması şeklinde de gerçekleşebilir.81 Anne ve babanın yargılamada hukukî dinlenilme hakkını kullanabilmesi ve yargılamaya ilişkin görüş açıklayabilmesi için söz konusu yargılamanın başladığının kendilerine bildirilmesi gerekir.82 79 Hakan Pekcanıtez, “Hukuki Dinlenilme Hakkı”, Prof. Dr. Seyfullah Edis’e Armağan, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayını, İzmir, 2000, (Hukuki Dinlenilme), s. 763; Özekes, Hukuki Dinlenilme Hakkı, s. 196; Erdönmez, Pekcanıtez Usûl, s. 864. 80 Özekes, Hukuki Dinlenilme Hakkı, s. 271. 81 Kuru, Nizasız Kaza, s. 167; Kuru, Freiwillige Gerichtsbarkeit, s. 408. 82 Kuru, Nizasız Kaza, s. 166-167; Ulukapı, s. 23; Özekes, Hukuki Dinlenilme Hakkı, s. 272. Alman Aile ve Çekişmesiz Yargı İşleri Kanunu § 7/4 gereğince talep üzerine yargılamaya katılanlar veya katılabilecek olan kişilerin yargılamanın başladığı hu-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1