244 Velayetin Değiştirilmesi Yargılamasında İlgililer Mahkemece çocuk bizzat dinlenmeden önce yargılamanın sonuçları ile eğitim, kültür ve yaşam olanakları bakımından nerede yaşamak istediği konusunda bilgilendirilmelidir.92 Hangi hallerde çocuğun idrak çağında olduğunun kabul edileceği her bir çocuk bakımından mahkemece değerlendirilecektir. Burada yaş bakımından bir sınır koymak mümkün olmamakta, çocuğun yaşı dışındaki algılama yeteneği ve olgunluğu gibi hususlar da idrak çağında olup olmamasını etkilemektedir.93 Çocuğun yargılamada dinlenilmesine ilişkin söz konusu kuralların çocuğun yararına hizmet ettiği ve her durumda dinlenilmesi gerektiği yönündeki kabulün yerinde olmadığı ifade edilmektedir.94 Çocuğun kendini ifade edemeyecek olması nedeniyle yargılamada dinlenmeden ve görüş açıklama imkânı sağlanmadan karar verilmesi hukukî dinlenilme hakkının ihlali anlamına gelmez. Zira küçüklük veya akıl hastalığı gibi sebeplerle dinlenilmesinin bir yarar sağlamayacağı kimselerde, bunların dinlenilmesi yerine yasal temsilcisinin göre bir karar verilmesi olmalıdır”. HGK, T. 27.6.2018, 3117/1278 (Lexpera Hukuk Bilgi Sistemi). “Mahkemece idrak çağında bulunan 16/06/2001 doğumlu Şerife ile 23/09/2002 doğumlu Eren’in velayet düzenlemesi konusunda bizzat dinlenerek, görüşleri alınmadığı gibi, davacının tanık listesinde yer alan ve dinlenilmelerinden açıkça vazgeçmediği tanıkları Bayram Yavuz, ..., ... ve Arih Ünlüel dinlenmeden hüküm kurulmuştur. O halde mahkemece, Hukuk Muhakemeleri Kanununun 241. maddesindeki koşullar da gerçekleşmediğine göre, davacının bu tanıkları Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 243. ve devamı maddeleri uyarınca dinlenilerek ve idrak çağında bulanan ortak çocukların da velayet düzenlemesi konusunda bizzat dinlenmeleri ve görüşleri alınarak, tüm deliller birlikte değerlendirilip sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırıdır.” 2. HD, T. 10.1.2017, 22970/148 (Lexpera Hukuk Bilgi Sistemi). Aynı yönde bkz. 2. HD, T. 16.2.2015, 2140/1932 (Lexpera Hukuk Bilgi Sistemi). 92 2. HD, T. 18.9.2013, 16819/21199; 2. HD, T. 4.10.2018, 5626/10626; 2. HD, T. 27.11.2018, 5593/13599; 2. HD, T. 8.6.2020, 1471/2663 (Lexpera Hukuk Bilgi Sistemi). Aile mahkemeleri, mahkeme bünyesinde bulunan veya mahkeme tarafından görevlendirilen psikolog ve sosyal çalışmacı gibi uzmanlar aracılığı ile çocuğu söz konusu hususlarda bilgilendirebilir. Bkz. Usta, Çocuk Hakları, s. 99. 93 Grassinger, Çocuğun Menfaati, s. 837; Usta, Çocuk Hakları, s. 101-102; Yeliz Yücel, Türk Medeni Hukukunda Boşanma Halinde Velayet, Çocukla Kişisel İlişki Kurulmaıs ve Çocuğun Soyadı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2018, s. 22. Nitekim Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesinde de çocukların görüşlerini açıklaması gerektiği ifade edilirken belirli bir yaş sınırı getirilmemiştir. Bu hususta bkz. Sera Reyhani Yüksel, Velayet Hakkı ve Anayasal Sınırları, Legal Yayıncılık, 2. Baskı, İstanbul, 2020, s. 131. 94 Grassinger, Çocuğun Menfaati, s. 839; Oktay Özdemir, s. 1234.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1