247 TBB Dergisi 2023 (167) Zeynep Sümeyra DEVECİ VI. İLGİLİLERİN YARGILAMADAKİ DURUMU Türk hukukunda çekişmesiz yargıya ilişkin düzenlemelerin yer aldığı HMK’nın özel hükümlerinde, ilgililerin yargılamaya katılımına ve yargılamadaki durumuna ilişkin bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Ancak bazı çekişmesiz yargı işleri bakımından diğer kanunlarda özel düzenlemeler yer almaktadır.104 Çekişmeli yargıya benzer şekilde, çekişmesiz yargıda da kural olarak başvuran kişinin dilekçesinde gösterilen ve şeklî anlamda ilgili olan kişiler yargılamanın süjesi olarak yargılamaya fiilen katılabilir ve kendi adlarına usulü işlemleri yapabilirler.105 Bazı durumlarda talepte bulunan kişi esasen hukukî durumu etkilenecek olan kişileri dilekçesinde göstermeyi unutmuş yahut yargılamayı o kişiden habersiz sürdürme gayesi ile özellikle bu kişileri göstermemiş olabilir. Böyle bir durumda maddî anlamda ilgili olan kişinin hak kaybına uğramaması için yargılamaya dahil edilmesi gerekmektedir. Zira maddî anlamda ilgili olan kişilere yargılamaya katılma ve hukukî çarelere başvurma imkanının verilmesi Anayasa ile koruma altına alınan hak arama hürriyetinin ve medenî usûl ilkelerinin bir gereği olarak karşımıza çıkmaktadır.106 İnceleme konumuzu oluşturan velayetin değiştirilmesi yargılaması bakımından gerek HMK’da gerekse diğer kanunlarda özel hüküm bulunmadığından, çekişmesiz yargıda ilgilinin yargılamadaki durumuna ilişkin genel kurallar bu yargılama açısından da geçerli olacaktır. Kanunda çekişmesiz yargıda ilgililerin yargılamaya nasıl dahil olacağı açıkça düzenlenmemiş olduğundan doktrinde bu hususta farklı görüşler ileri sürülmüştür. Bir görüşe göre olması gereken hukuk bakımından mahkemenin üçüncü kişiyi davet usulü tüm çekişmesiz yargı işlerinde uygulanmalıdır.107 Diğer görüşe göre ise maddî anlamda ilgililer HMK m. 124’teki şartlara tabi olmaksızın, bir dilekçe ile çekişmesiz yargıya dahil olabilmeli hatta mahkeme tarafından kendiliğinden çağrılabilmelidir.108 Başka bir görüş ise çekişmesiz yargı iş104 Örn. TTK m. 34. 105 Atalı, Pekcanıtez Usul, s. 2121. 106 Budak, Üçüncü Kişiler, s. 111; Budak, Toplantı, s. 155. 107 Budak, Üçüncü Kişiler, s. 126. Aynı yönde görüş ileri süren Aras’a göre de çekişmesiz yargı işinin başladığı, mahkemece o anda bilinen tüm ilgililere bildirilmelidir. Bkz. Aras, s. 139. 108 Atalı, Pekcanıtez Usul, s. 2122; Hakan Pekcanıtez/Hülya Taş Korkmaz, Pekcanı-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1