363 TBB Dergisi 2023 (167) Habibe İYİMAYA KAYAASLAN alanı bulan teammüllerin egemenlikten güç almadan bağlayıcı olacağı söylenebilir. Bununla birlikte hakimin ne zaman bir geleneğin uygulamaya değer olduğuna ne zaman korunmaya değer olmadığına karar vermesi güçlük arz etmektedir.28 Bu sebeple teamüllerin dikkate alınmasında bilirkişilerden yararlanılması makul karşılanmaktadır.29 Uyuşmazlık Çözümü Enstitüsü Kamusal Kaynaklar Merkezi (The Center for Public Resources Institute for Dispute Resolution), tacirler arası ilişkilere uygulanmak üzere zorlayıcı, bağlayıcı olmayan yöntemler geliştirmektedir.30 Böylece uyuşmazlıkların iş ahlakına ve akla uygun, etkin yolla çözülebileceğini öngörmektedir. Merkezin -bir diğer- alternatif uyuşmazlık çözümü sağlayıcıları arasında geçerli olacak etik kuralları oluşturma projesinin Çevrimiçi Uyuşmazlık Çözümü (ODR: Online Dispute Resolution) dahil tüm alternatif uyuşmazlık çözümlerine uygulanması öngörülmektedir. Merkezin Georgetown Üniversitesi Hukuk fakültesi ile birlikte yürüttüğü Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Etik Projesi (ADR Ethics Project), gizlilik, örgütsel yapı, şeffaflık gibi ilkelerin çerçevesini çizmeyi öngörmektedir.31 4.2. Netetiği ve Kapsamını Belirlemedeki Güçlükler Ticari hayatın sui generis platformu İnternet’in kullanımımına ilişkin ilkeler oluşmakla birlikte32 tacirler arası ilişkilere yönelik net teamüller gözlenmemektedir. 28 I. Trotter Hardy, “The Proper Legal Regime for Cyberspace”, University of Pittsburgh Law Review [1993], C. 55, sh. 993 vd. 29 Mark W. Janis, An Introduction to International Law (Little Brown: Aspen Publishers, 2003), sh. 45. Arnold Vahrenwald, Out-of-court dispute settlement systems for e-commerce, Part IV: Arbitration, İtalya, 2000, sh 181. 30 Merkezin geliştirdiği standartları ve projeleri hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. http://www.cpradr.org/ (SET: 25.04.2023). 31 Mohamed Wahab, “Globalisation And ODR: Dynamics Of Change In E-Commerce Dispute Settlement”, International Journal of Law and IT [2004], C. 12, sh. 140. 32 Kabul edilebilir kullanım ilkelerine ilişkin ayrıntılı bilgi için bkz. Arnold Vahrenwald, Out-of-court Dispute Settlement Systems for E-commerce, Part IV: Arbitration, İtalya, 2000, sh. 181. Burada etiği daha geniş açıdan ele almak yardımcı olacaktır. Zira lex mercatorianın ticari hayatı düzenleme becerisinin iyi niyet ve etik kurallarının ticari ilişkilerde önemsenmesinde yattığı ileri sürülmektedir. Peter Drahos, John Braithwaite: “Global Business Regulation”, The Journal of Political Philosophy [2001], C. 9, S. 1, sh. 110.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1