367 TBB Dergisi 2023 (167) Habibe İYİMAYA KAYAASLAN lamalıyız. Teknolojiyi kim geliştiriyorsa, kuralını da onun yazdığını söylemek mümkündür. İnternet ticareti daha önce kullanılan teknolojilere kıyasla daha fazla standartlaşmaya ihtiyaç duymaktadır. 40 Standartlaşmaya yönelik bu çabaya, LegalXML, Court Filing, eNotary, IntJustice, Lawful Intercept (küresel kanıt değişimi programı) gibi oluşumlar kendi sahalarında Dosya Tip Tanımı (DTDs: Document Type Definitions) örnek verilebilecektir.41 Açık Kaynak Yazılımı (open source software) ulusal hukuka bağlı olması yanında buna bağlı yapılan sözleşmelerin lex mercatoria’ya bağlı olması sözkonusu olmaktadır. Kimi müellife göre temelde ulusal hukuklara bağlı gelişen bu uygulama lex mercatoria için ideal kaynak olmaktan uzaktır.42 İnternet alan adı korsanlığında marka, isim, ticaret unvanı, işletme adı alan adı şeklinde .com, .org, .net, .info uzantılı olarak şirket sahibinden başkası tarafından tescil edilebilmekte ve gerçek hak sahibine çok yüklü bir meblağ karşılığında devri teklif edilmekte veya korsanın amaçlarına alet olabilmektedir. Hukuki yoldan meseleyi halletmek isteyen hak sahibi için geçerli bir mahkeme emrini dünyanın diğer bir ucunda uygulatmak son derece güçlük arz etmiştir. İnternette güven ortamının oluşmasını sabote eden bu uygulamayı önlemek amacıyla Tahsisli Adlar ve Sayılar İnternet Kurumu (ICANN: Internet Corporotion for Assigned Names and Numbers) tarafından 1999 yılı sonunda WIPO’nun desteği ile Internet Alan Adı Uyuşmazlık Çözümü Yeksenek Kuralları (UDRP: Uniform Domain Name Dispute 40 Jens Haubold, Jane Kaufman Winn, “Electronic Promises: Contract Law Reform and Ecommerce in a Comparative Perspective”, European Law Review [2002], C. 27, S. 5, sh. 582. Radin’e göre Tüm eyaletlerinde Amerkan Ticaret Kanunu’nun (UCC: Uniform Commercial Code) geçerli olması tacirlerin güvenle eyalet sınırı ötesi ticaret yapmasını daha az masraflı hale getirmekle birlikte bu standartlaşma ağ fikrine zarar verici etki gösterebilir. Bkz. Margaret Jane Radin, “Online Standardization and the Integration of Text and Machine”, Fordham Law Review [2001], C. 70, sh. 1130. 41 Darryl Mountain, “XML E-Contracts: Documents That Describe Themselves”, International Journal of Law & Information Technology [2003], C. 11, sh. 281. 42 Açık kaynak yazılımının lex mercotoriaya temel teşkil edip edemeyeceği tartışması için bkz. Fabrizio Marrella, Christopher S. Yoo, “Is Open Source Software the New Lex mercatoria?”, Virginia Journal of International Law, C. 47, S. 4, sh. 824.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1