373 TBB Dergisi 2023 (167) Habibe İYİMAYA KAYAASLAN ların geliştirilmesine ivme kazandırmıştır.64 Bilgi altyapısı için ortak hukuk kurallarının varlığı yüz yıllar önce ortaçağda olduğu kadar lüzumludur.65 Lex mercatorianın uluslararası e-ticaretin aktörleri tarafından demokratik süreçten geçirilerek oluşmakta olan kurallar olduğu ileri sürülmektedir.66 Kimi müellife göre lex mercatorianın etkinliği ticari hayattan soyutlanma baskısına dayanmaktadır: tacirlerin hukukî standartlarından sapan, kendini ticari ilişkilerin dışında bulurdu.67 Karşılıklı menfaatlerin küreselleşmeyi sağlayamağı durumlarda askeri veya ekonomik zorlamaların küreselleşmeyi sağladığı gözlenmektedir.68 Bu görece alternatif yokluğunun oluşturduğu baskıya ICANN uygulamasında da rastlanmaktadır. Kimi müellife göre geleneksel hukuk bakış açısı, İnternet’i sadece hukuken varlığı olan bir coğrafi mekandan diğerine mesaj değişimi sağlayan iletim aracı olarak değerlendirmektedir. Sınır ötesi işlemlerinden kaynaklanan sorunlar basit bir bakış açısı ile çözüleceği ileri sürülmektedir: Siber uzay farklı bir mekandır ve gerçek dünya ile arasında hukuksal bir sınır vardır.69 Örneğin bir şirketin faaliyetini çevaçık ağ fikrinin ön planda tutulması gerektiği savunulmaktadır. 64 Örneğin TRIPS’in getirdiği kuralların imzalayan ülkelerde prensip olarak benimsenmesi düzenleme yaptığı telif hakları, ticari markalar, coğrafi işaretler, endüstriyel tasarımlar, patentler, topografyalar ve ticari sırlar kapsamında asgari standartlaşma sağlayabilmiştir ve böylece lex mercatorianın bir parçası olduğu savunulmaktadır, bkz. Patrick Nutzi, “Intellectual Property Arbitration”, European Intellectual Property Review [1997], C. 19, S. 4, sh. 193. Ancak kararlarının icrası halen sorun teşkil edebilmektedir. 65 İnternet’in babası olarak bilinen, İnternet Cemiyeti’nin (ISOC) kurucusu, ICANN’in yönetim kurulu üyesi, Google’ın başkan yardımcısı Prof. Vinton Cerf, kuruluşuyla girilen yeni çağda bu ağın kısıtlanmaması ve yönetilmemesi için elden gelenin yapılması gerektiğini vurguluyor. Radikal bir düşünce olmasına rağmen Poullet ve Berleur’a göre sistem mimarının görüşlerini dikkate almak gerekmektedir. Yves Poullet, Jacques Berleur, “What Governance And Regulations For The Internet? Ethical Issues”, The Information Society: Emerging Landscapes [2006], sh. 170 vd. 66 Arnold Vahrenwald, Out-of-court dispute settlement systems for e-commerce, Part IV: Arbitration, İtalya, 2000, sh. 181. 67 Tom Bell, “Polycentric Law in a new century”, Policy [1999], S. Güz, sh. 34. 68 Peter Drahos, John Braithwaite, Global Business Regulation, Cambridge University Press, 2000, sh. 8 vd. 69 Johnson ve Post, “İnternette kurulan sözleşmenin hangi coğrafi konumda oluştuğu” gibi cevaplanamaz bir sorunun sorulmaması gerektiğini; bunun yerine “hangi usulün bu yeni mekanın kendine has özelliklerine daha fazla uyum sağlayacağı ve onun ihtiyaçlarına cevap vereceği” sorusunun sorulması gerektiğini düşünmektedir. David R. Johnson, David Post, “Law and Borders – The Rise of Law in
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1