NORMATİF İSNAT ve HUKUKİ MUHAKEME: BİR YARGI KARARININ ANALİZİ NORMATIVE IMPUTATION and LEGAL REASONING: THE CRITIC OF A JUDICIAL DECISION Rabia SAĞLAM* Özet: Bu makalede, Kelsen’in normatiflik kuramını, Kant’ın aşkınsal çıkarımıyla karşılaştırarak hukuki muhakemenin geçerlilik koşulları ekseninde okumayı deniyorum. İlk bölümde, Kelsen’in normatif isnat kuramının Kantçı aşkınsal a priori bilgi temelinde nasıl anlaşılabileceğini açıklıyorum. Hukuki bilişteki hipotetik Grundnorm ideasının ve normatif hukuk bilimindeki olan ve olması gereken arasındaki kapatılamaz mesafenin, hukuki muhakemede kurucu bir rol oynadığını ileri sürüyorum. Buna göre, normatifliği ve isnadı hukuki muhakemenin sui generis tanımlayıcı unsurları olarak belirliyorum. Kelsen açısından temel norm, hukuk normlarını sistematik bir bütün olarak idrak etmenin varsayılan zorunlu koşuludur. Kelsen’e göre temel normun işlevi, “verili hukuk materyalini hukuk olarak tanımak” ve “anlamlı bir bütün olarak kavramaktır.” Yargıçların, maddi olgu ile pozitif hukuk normu arasında normatif (olması gereken) bir ilişki kurarken, temel normun bu iki işlevine bağlı kalmaları gerektiğini öne sürüyorum. Bir başka ifadeyle, yargıçların hukuki bilişi, hukuki sonuçları ve hukuki koşulları normatif açıdan örtüştürürken, empirik hukuki materyalleri anlamlı bir düzenin parçası olarak inşa eder. İkinci bölümde, Kelsen’in normatifliğini ve Kant’ın aşkınsallığını yargıcın karar verme sürecine uyarlıyorum. Normatif hukuki muhakemeyi somutlaştırmak amacıyla Yargıtay Hukuk Genel Kurulu kararını eleştirel bir şekilde inceliyorum. Hukuki dava, iş yerindeki vestiyerden yarı boş çikolata kutusunu aldığı gerekçesiyle işten çıkarılan bir temizlik işçisiyle ilgilidir. İşçi 15 yıllık kıdem tazminatına hak kazanmış olmasına rağmen, yargıçlar, davacı işçinin İş Kanunu’na göre “hırsızlık” olarak tanımlanan hukuka aykırı eylemine istinaden kıdem tazminatını hak etmediğine karar verir. İşçinin eylemini indirgemeci bir biçimde yorumlayan Genel Kurul’un tekil normunu, maddi gerçeğin görmezden gelinen ayrıntılarına odaklanarak analiz ediyorum. * Doç. Dr., Kocaeli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Anabilim Dalı, [email protected], ORCID: 0000-0002-3774-4332, Makalenin Gönderim Tarihi: 10.06.2023, Kabul Tarihi: 10.07.2023 TBB Dergisi 2023 (167) s.383-418
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1