386 Normatif İsnat ve Hukuki Muhakeme: Bir Yargı Kararının Analizi hukukun normatifliği olgusal (empirik) bir niteliktir.4 Kelsen’in normatiflik tasarısının sui generis formu, iki tezi de hukuki düşünme sahasından çıkarır: (1) Hukukilik ile ahlakilik birbirinden farklıdır. Hukuk normunun ya da bir bütün olarak pozitif hukukun hüküm ve sonuçlarını doğurması (geçerliliği), (normatif) sisteme yabancı herhangi bir ahlaki ‘değer’e atıfla belirlenemez. (2) Hukuk normunun ya da bir bütün olarak pozitif hukukun hüküm ve sonuçlarını doğurması (geçerliliği), (normatif) sistemin tanımadığı bir ‘olgu’ya atıfla belirlenemez. Buna göre, her tür hukuk-dışı metafizik gönderme yahut empirik indirgeme, hukukun normatifliğiyle çelişmektedir. Makalenin ilk bölümü, Kantçı aşkınsallığın hukukun normatifliğine etkisini kuramsal argümanlarla ele almaktadır. Kelsen’in pozitif hukuk bilimini normatiflikle kuramsallaştırması, Hume’dan mütevellit “olan” (is/sein)- “olması gereken” (ought/sollen) ayrımından5 ve Kant’ın bilgiyi mümkün kılan aşkınsal a priori kavramından esinlenir.6 Normatiflik, Humecu ayrımın ve Kantçı a priori zihinsel örgütlenmenin eşliğinde analitik bir biçim alır. Böylelikle normatifliğin, Kelsen’in tasarladığı özgün muhtevası da ortaya çıkar: Hukuk normu “olması gereken” anlama işaret eder, buna karşın uzam ve zaman içinde yer tutan, neden-sonuç ilişkisine dayanan herhangi bir empirik olgu hu4 Maria Cristina Redondo, “Legal Normativity as a Moral Property”, Journal for Constitutional Theory and Philosophy of Law (Revus), Vol. 37, 2019, (pp. 57-68), ss. 57-59. 5 Bix, s. 27. 6 Kelsen’in hukuk kuramının Kantçı ve yeni-Kantçı ekolle bağlantısını derinlemesine analiz eden hukuk kuramcısı Stanley P. Paulson’dır. Türkçeye çevrilen Saf Hukuk Kuramı’na Bonnie Litschewski Paulson ile birlikte yazdıkları “Sunuş”, Kantçı “aşkınsallığın” Kelsen’in hukuk kuramına etkisini ortaya koymaktadır. (Bonnie Litschewski Paulson/Stanley L. Paulson, “Sunuş, Kelsen’in Hukukbilimdeki Yeri Üzerine” içinde Saf Hukuk Kuramı, Hukuk Kuramının Sorunlarına Giriş, Hans Kelsen, çev. Ertuğrul Uzun, Nora Yayınları, İstanbul 2016). Sunuş’un İngilizce versiyonu için bkz. Stanley L. Paulson, “The Neo-Kantian Dimension of Kelsen’s Pure Theory of Law”, Oxford Journal of Legal Studies, Vol. 12/3, 1992, (pp. 311-332). Kelsen terminolojisini Türkçe hukuk diline yerleştiren iki eserden özellikle bahsedilmeli: Vecdi Aral, “Kelsen’in Hukuk Anlayışı”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 34, S. 1-4, 1968, (pp. 513-552) (özellikle bkz. ss. 543-546); Kemal Gözler, Hukukun Genel Teorisine Giriş: Hukuk Normlarının Geçerliliği ve Yorumu Sorunu, US-A Yayıncılık, Ankara 1998. “Türkçe Kelsen Bibliyografisi” için bkz. Hüseyin Dengiz, Hans Kelsen’in Temel Norm Kuramı, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2021, ss. 115-124. Hukukun normatifliğiyle ilgili geniş çaplı bir doktora çalışması için bkz. Yahya Berkol Gülgeç, Normativite ve Pozitivizm, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2020, (özellikle bkz. ss. 421-445).
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1