388 Normatif İsnat ve Hukuki Muhakeme: Bir Yargı Kararının Analizi tır. Bu amaç doğrultusunda Genel Kurul kararı, derinlemesine analiz edilmekte, normatif akıl yürütmenin nasıl ‘olması’ ve ‘olmaması’ gerektiği ortaya koyulmaktadır. I. HUKUKUN AŞKINSALLIĞI VE NORMATİFLİĞİ 1. Bilişin Aşkınsallığı Kant felsefesine nüfuz edebilmenin ilk aşaması, aşkınsal (transcendental) ve a priori ilişkisini bilmekten geçer. Kant, Saf Aklın Kritiği (1781) kitabının Giriş’inde, a priori bilgiyi deneyime dayanan a posterio bilgiden ayırır. A priori bilgi deneyimden bağımsızdır. Deneyimden edindiğimiz her türlü veriyi (renk, koku, ağırlık vb.) bir nesneden söküp attığımızda, geriye kalan “genel ve zorunlu” bilgi, a priori bilgidir. Kant, nesnelerle değil de nesneleri a priori bilme yöntemimizle ilgili olan tüm bilişi (cognition) “aşkınsal” olarak adlandırır.8 Aşkınsallık, “deneyimi önceleyen, deneyimi mümkün kılan neyse, onu aklın, zihnin bir özelliği görür.” Aşkınsal bilgi, deneyimden gelen bilgileri “mümkün kılan koşulları” sağlar, ama bu koşulların geçerliliği, “deneyimle ilişkili oldukları ölçüde” mümkündür.9 Kısaca aşkınsal bilgi, deneyim alanındaki nesnelerin bilinebilirliğinin önkoşulu, yanı sıra kendi geçerliliğini deneyim nesneleriyle ilişkisinden alan, zihnimizdeki a priori tasarımlardır. matiflik tezi, hukukun yorumlanmasında (explication) olgu-temelli yaklaşımları reddeder. Fakat Kelsen normatifliği, doğal hukuk kuramının değer-temelli yaklaşımından da ayırır. Makalede, normatif isnat kuramı hukuki muhakemeye uyarlanırken, “norm-olgu” ayrımı esas alınmış, “norm-değer” farklılığı tartışma dışında bırakılmıştır. Bu açıdan eleştirel pozitivizm, hukuki muhakemenin normatif-olmayan olgular ekseninde; -birey psikolojisi, yasa koyucu irade, toplumsal alışkanlıklar gibi olgusal önermelerle- gerekçelendirilemeyeceğini ifade etmektedir. (Kelsen’in eleştirel pozitivizmi için bkz. Hans Kelsen, “Natural Law Doctrine and Legal Positivism”, içinde General Theory of Law and State, trans. Wolfgang Herbert Kraus, Transaction Publishers, New Brunswick-London 2006; Ayrıca bkz. Stanley L. Paulson, “Hans Kelsen’s Earliest Legal Theory: Critical Constructivism”, The Modern Law Review, Vol. 59, November 1996, (pp. 797-812). 8 Immanuel Kant, Critique of Pure Reason, translated and edited Paul Guyer ve Allen W. Wood, Cambridge University Press, 1998 s. 149, [A12]; Immanuel Kant, Arı Usun Eleştirisi (1781/1787), çev. Aziz Yardımlı, Idea Yayınları, İstanbul 2008, s. 47, [A12]. 9 Theodor W. Adorno, “Aşkınsallık Kavramı Üzerine”, çev. Mine Haydaroğlu, Cogito, Sonsuzluğun Sınırında: Immanuel Kant, S. 41-42, 2005, (pp. 56-85), s. 74.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1