402 Normatif İsnat ve Hukuki Muhakeme: Bir Yargı Kararının Analizi edilebilecek hukuki yükümlülüklerden biridir. İşveren, sözleşmeden doğan hukuki yükümlülüğünü, “haklı nedenle fesih” koşulları gerçekleştiğinde yerine getirmek zorunda değildir. Dolayısıyla normun hukuki sonucu, kıdem tazminatının ödenmemesidir. Hukuk normunun koşulunun (işverenin haklı fesih hakkı) ve hukuki sonucun (işverenin kıdem tazminatı ödeme yükümlülüğünden muafiyeti) doğabilmesi, ikinci bir koşul-sonuç isnadının muhakemeye dahil edilmesini gerektirir. Birinci isnadın hukuki sonucu, ikinci isnada; işçinin işveren nezdinde haklı neden yaratmasına bağlıdır. Öyle ki ikinci isnat, birinci isnadın hem hukuki deliline hem gerekçesine dönüşecektir. İK m. 25/II-e bendine göre, işverenin fesih hakkının yenilik doğurucu sonuçları, sözleşmenin diğer tarafı olan işçinin söz, fiil ve davranışlarına göre belirlenir; “işçinin (…) gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması.” Fakat bu ikinci isnat, ilk isnat kadar basit değildir. İşçinin “somut olay”daki davranışının kanundaki “ahlak ve iyi niyet kurallarına” uygun olmadığı saptanmalıdır. Burada normatif muhakemenin yönü tamamen değişir. Birinci isnat, kavramnorm örtüşmesi ve norm-olay bağlantısıdır. Gelgelelim ikinci isnat, -ki asıl muhakeme budur- normatif anlam ağına mutlaka “somut olay”ı (maddi gerçek; normatif-olmayan bir olay/eylem) dahil etmelidir. İşçinin davranışı öyle olmalıdır ki “haklı fesih” kavramının karşılık bulduğu şu hukuk normuyla örtüşsün: “(…) hırsızlık yapmak (…) gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan (…).” İsnatları alt alta yazalım: Birinci isnat a) Hukuk kavramı-hukuk normu: “İşverenin haklı nedenle fesih hakkı”- “(…) işveren, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir.” (İK m. 25) b) Hukuk olayı-hukuk normu: İşverenin iş sözleşmesini tazminatsız feshetmesi- “İşçinin, (…) hırsızlık yapmak (…) gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması.” (İK m. 25/II-e) c) Hukuki koşul-hukuki sonuç: İşverenin iş sözleşmesini feshi haklı nedene dayanıyorsa- işveren işçiye kıdem tazminatı ödeme yükümlülüğünden muaf tutulur.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1