403 TBB Dergisi 2023 (167) Rabia SAĞLAM İkinci İsnat a) Somut olay-hukuk normu: İşçinin, (“ahlak ve iyi niyet kurallarına”; “doğruluk ve bağlılığa” uygun olmayan) ‘münferit eylemi’- “İşçinin, (…) hırsızlık yapmak (…) gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması.” (İK m. 25/II-e) b) Hukuki koşul-hukuki sonuç: İşçi, doğruluk ve bağlılığa uymayan bir davranışta bulunursa- işveren işçiye kıdem tazminatı ödeme yükümlülüğünden muaf tutulur. 2. Normatif Muhakemenin Çöküşü Dikkat edilirse, buraya kadar tek bir şeyden söz edilmedi; “somut olay.” İkinci isnadın geçerliliğinin mümkün tek koşulu, realitedeki somut olayın; işçinin münferit eyleminin bilinmesidir. İşçi, hangi fiiliyle doğruluk ve bağlılığa uymayan bir davranışı gerçekleştirmiş sayılacaktır? Kelsen’e göre, maddi olaylar ve birey davranışları da pozitif hukuk sisteminin normatif anlamına dahildi. İşte ikinci isnat bize, işçinin eylemini hukuk normuna, “olması gereken” bir halatla bağlama yetkisi verir.59 Peki somut bir olaya; bireyin iradi eylemine, olması gereken anlam nasıl yüklenebilir? Temel normun iki işlevi, sorunun yanıtıdır: Hukuki muhakeme, somut olayı pozitif hukuk normlarıyla tutarlı bir bütün oluşturacak şekilde anlamlandırmalıdır. Ancak bu yolla, somut olay normatif anlam kazanır. 2.1. İlk Derece Mahkemesi Şimdi somut olayın ayrıntılarına geçebiliriz. Somut olay, en yalın hâliyle, işçinin işverene ait çikolata kutusunu almasıdır. İşçinin eylemi, iki delille ispatlanmıştır. Nihayetinde realitede meydana gelen bir “olay” (X’in Y fiili), salt empirik çıkarımla kanıtlanabilirdir. İlk derece mahkemesinin iş yeri keşfiyle delillendirdiği ilk gerçek, çikolata kutusunun bulunduğu ‘yer’ bilgisi ve ‘boş ya da doluluğuna’ ilişkin şüphedir: “(…) Özel kullanıma ait olmayan, herkesin izinsiz olarak rahatlıkla girip çıktığı, elektrik süpürgesi, kablo, poşet vb. malzemelerin konulduğu yere bırakılan, dolu veya boş olduğu dahi şüpheli bir çikolata 59 Alexy, “olması gereken” anlamın yetkilendirme ve yükümlülük kiplerini içerdiğini ileri sürer. Tartışma için bkz. Alexy, ss. 241-245.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1