89 TBB Dergisi 2023 (168) Bezar Eylem EKİNCİ Sadrazam Sait Paşa, hükûmeti kurunca Heyet-i Mebusan’da Kanun-ı Esasî’nin 35. maddesinin değiştirilmesi konusunu yeniden gündeme getirmiştir.49 Sait Paşa Meclis’te muhalefetin toplantıya katılmamasını ret kararı olarak yorumlayıp istifa üzerine kurulan yeni hükûmetin de “ısrar hükûmeti” sayıldığını ifade etmiştir. 1909 yılında değiştirilen 35. maddedeki ifade belirtildiği üzere şu şekildedir: “Vükelâ ile Heyet-i meb’usan arasında ihtilâf vukuunda vükelâ reyinde ısrar edüp de mebusan canibinden [tarafından] katiyyen ve mükerreren reddedildiği halde vükelâ ya meb’usanın kararını kabule veya istifaya mecburdur. (…)” Sait Paşa, yeni kurduğu kabinenin ısrar hükûmeti olarak sayılması gerektiğini açıklarken şunları ifade etmiştir:50 “(…) Çarşamba günü cereyan etmiş olan müzarekatı neticesinde sabık Kabinenin Kanun-u Esasinin 35’nci maddesine ithalini teklif ettiği tadil, (…) Cumartesi günü sair umura takdimen müzakereye karar verilmiş idi. Yevm-i mezkurda sabık Kabine, Mecliste isbat-ı vücud etmiş olduğu halde İtilaf ve Hürriyet Fırkası Azasıyla Müstakillerin müzakereye iştirakten bir tarik-i fevkaladeye mükerreren imtina etmeleri, tadil teklifinin bir suret-i aleniyyede reddini istilzam [gerektiren] ve Meclis-i Mebusan ile o Kabine beyninde sarih bir ihtilaf tevlit eylemiş olduğundan (…) Kanun-u Esasi mucibince Zat-ı Hazret-i Padişahiye istifasını takdim etmiş idi. Bu kere teşekkül eden yeni Kabine dahi siyaset-i esasiyyeye taalluk eden hususatın ehemmiyyeti ve vacibat-ı Meşrutiyyetten olarak her Devlet-i Meşrutada labüt ve muhterem addolunan ve Zat-ı Hükümdarinin hukuk-u teşriiyye ve siyasiyyesinin levazım-ı gayr-i müfarikasından bulunan hakk-ı feshi fiilen işgal ve belki mümteni bir hale vaz’eden 35 inci maddenin ber-veçh-i [olduğu gibi/aynen] teklif tadilini kemal-i ehemmiyyetle iltizam ve bu babda ısrar ediyor”. Heyet-i Mebusan’da, hükûmetin istifasının yeni bir hükûmet olup olmadığı tartışması yanında aynı zamanda değiştirilmesi istenen 35. maddenin sırf toplantıda çoğunluk sağlanmadığı için ertelenmesinin “anayasa değişikliği teklifinin reddi anlamına gelip gelmediği” konusu da eleştirilmiştir. İsmail Sıtkı Bey şunları ifade etmiştir:51 49 Bkz. Okandan Âmme Hukukumuzun Anahatları, 348-349. Meclisi Mebusan Zabıt Ceridesi, 21 Kânunuevvel 1327 (1911), Otuz Birinci İnikad, Devre 1, Cilt 2, İçtima Senesi 4. 50 Bkz. Meclisi Mebusan Zabıt Ceridesi, 21 Kânunuevvel 1327 (1911), Otuz Birinci İnikad, Devre 1, Cilt 2, İçtima Senesi 4, s. 325. 51 Bkz. Meclisi Mebusan Zabıt Ceridesi, 21 Kânunuevvel 1327 (1911), Otuz Birinci İnikad, Devre 1, Cilt 2, İçtima Senesi 4, s. 327.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1