92 1876 Kanun-ı Esasî’de Yapılan 1914 Tarihli İkinci Değişiklik: Amacı, Meclis Görüşmeleri ve Fesih Yetkisi Bakımından Sonuçları Heyet-i Mebusan Seçimleri ve Yeni Hükûmetin Kanun-ı Esasî Değişikliği Önerisinin Heyet-i Mebusan’da Görüşülmesi ve Kabul Edilmesi Yapılan genel seçimle İttihat ve Terakki Fırkası’nın çoğunluğuna dayanan yeni Heyet-i Mebusan 18.04.1912 Perşembe günü ilk oturumunu yapmaya çağrılmıştır.60 Görüldüğü üzere feshi kolaylaştırmak üzere hükûmetin istediği anayasa değişikliğini kabul etmemek için Heyet-i Mebusan’ın direnmesi, yine de fesihle sonuçlanmıştı. Yeni Meclis seçildikten sonra hükûmet, aynı amaçlı bir anayasa değişikliğini gündeme getirmiştir.61 Meclis, Padişahın, Sadrazam Sait Paşa tarafından okunan nutku ile açılmıştır. Padişah nutkunda Kanûn-ı Esasî’nin değiştirilmesinin gerekliliğini belirttiğini görmekteyiz.62 Yeni Heyet-i Mebusan’ın açılmasında sonra Sadrazam Sait Paşa, Heyet-i Mebusan Başkanlığı’na gönderdiği yazıyla Anayasa’nın değiştirilmesi konusunu yeniden gündeme getirmiştir.63 Heyet-i Mebusan tutanaklarına bakıldığında, Anayasa’nın değiştirilmesi konusunda iki tezkire olduğu görülmektedir:64 “Kanunu Esasinin otuz beş, yedi ve otuz sekizinci madelerinin tadiline dair Sadaret tezkiresi”. “Kanunu Esasinin kırk üçüncü maddesinin tâdili ve yetmiş ikinci maddesinin ilgası ile yetmiş altıncı maddesine dair Sadaret tezkiresi”. Hükûmet tarafından verilen Kanun-ı Esasî’nin 7, 35, 43 ve 73.65 maddelerinin değiştirilmesi dair kanun lâyihası Heyet-i Mebusan’da 22.06.1912’de görüşülmeye başlanmıştır.66 Meclise sunulan hükûmet 60 Okandan Âmme Hukukumuzun Anahatları, s. 357. 61 Eroğul, s. 16. 62 Okandan Âmme Hukukumuzun Anahatları, s. 356-357. 63 Okandan “7 Zilhicce 1293 Kanunu Esasisine”, s. 841. 64 Meclisi Mebusan Zabıt Ceridesi, 5 Mayıs 1328 (1912), Altıncı İnikad, Devre 2, Cilt 1, İçtima Senesi 2. 65 Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesinde 73. madde, ilk başta 74. madde olarak yazılmakla birlikte (s. 433) metin içinde 73. madde olarak geçmektedir. Bkz. Meclisi Mebusan Zabıt Ceridesi, 9 Haziran 1328 (1912), On Sekizinci İnikad, Devre 2, Cilt 1, İçtima Senesi 1. 66 Hükûmet tarafından verilen değişiklik şöyledir: “Madde 7: Ledel’iktiza Meclis-i Mebusanm feshi ve müddet-i içtimaiyyenin te’cîli hukuk-u mukaddese-i Pâdişâhîdendir. Madde 35: Vükelâ ile Heyet-i Mebusan arasında ihtilâf olunan maddelerden biri-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1