93 TBB Dergisi 2023 (168) Bezar Eylem EKİNCİ teklifinde, 1876 Kanun-ı Esasînin 1909’da değiştirilmiş olan 7., 35. ve 43. maddelerinin yeniden değiştirilmesi, o zaman değiştirilmesi unutulmuş olan ve artık hükmü kalmayan 73. maddesinin ise yürürlükten kaldırılması isteniyordu. Teklif ivedilikle incelenmek üzere Komisyona gönderildi. Kanun-ı Esasî Encümeninin, Hükûmet’in istediği şekilde, ancak daha kapsamlı bir öneri hazırladığı görülmektedir. Hükûmet’in de buna katılmasıyla, öneri Genel Kurul’a gelmiş ve hızla görüşülmüştür.67 Heyet-i Mebusan bu değişiklik önerilerinin hepsini kabul etmiştir.68 Bu değişikliğe ilişkin olarak Heyet-i Âyan’ın onayının alınması usûlünün kaldırılmasıyla ilgili İlhan Arsel şunları ifade etmektedir:69 “İttihat ve Terakki fesih hakkını Meclis-i Ayanın tasvibinden ayırmakla meşrutiyete en büyük fenalığı yapmıştır. Çünki, Meclis-i Ayana 1325 tadilleri [1909 değişiklikleri] ile tanınan bu hak, Meclis-i Meb’usanın himayesine matuf bir tedbir olacağı fikriyle kabul edilmişti. Yani Padişah gelişi güzel feshe tevessül edemeyecek ve Meclis-i Ayanın muvafakatini istihsal mecburiyetinde kalacaktı. Ayana yerilen bu hakkın ilgası neticesinde Meclis-i Mebusanın feshi işi doğrudan doğruya Padişaha ait bir hak mahiyetini yeniden iktisap etmiş oldu.” Belirtildiği üzere Kânûn-ı Esâsî’ye göre, değişiklik yapılabilmesi için Heyet-i Âyanda da görüşülüp kabul edilmesi gerekmektedir. nin kabulünde Vükelâ tarafından ısrar olunup da Mebusan canibinden ekseriyet ârâ ile ve mükerreren reddedildiği halde Vükelânın tebdili veyahut müceddeden ve üç ay zarfında intihap olunmak üzere Heyet-i Mebusanın feshi hukuk-u Pâdişâhı cümlesindendir. Madde 43: Meclis-i Umûminin iki heyeti beher sene Teşrinisani iptidasında bilâdâvetin içtima eder ve bâ İrade-i Seniyye küşâd edilir. Müddet-i içtimâ dört aydır, Meclis-i Mebusan feshedildiği halde, üç ay sonra içtimâ edecek olan Heyet-i cedide Heyet-i sabıkanın müddet-i içtimaiyyesinin bakıyyesihi ikmâl eder ve esbâb-ı fevkalâdeden dolayı temdit edilmediği takdirde, ilk devre-i içtimaiyyesinin mebdei olan Teşrinisani iptidasında tekrar toplanmak üzere tatil olunur. Madde 73: Kanun-u Esasinin 7 inci madde-i muadelesine mugayir olan 73’üncü maddesi mülgadır.” Bkz. Meclisi Mebusan Zabıt Ceridesi, 9 Haziran 1328 (1912), On Sekizinci İnikad, Devre 2, Cilt 1, İçtima Senesi 1. 67 Eroğul, s. 16. 68 Bkz. Okandan, s. 842; Eroğul, s. 16. Meclisi Mebusan Zabıt Ceridesi, 11 Haziran 1328 (1912), C. 2, İ. 19, s. 492. 69 İlhan Arsel, “Birinci ve İkinci Meşrutiyet Devirlerinde Çift Meclis Sistemi Tecrübesi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Ankara 1953, C. 10, S. 1., s. 210-211.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1