95 TBB Dergisi 2023 (168) Bezar Eylem EKİNCİ sıfını tecavüz etmemek ve o senei içtimaiye zarfında müddetini ikmal eylemek üzere tecil ve tatili, hukuku mukaddesei Padişahidendir”. Görüldüğü üzere burada, fesihten sonra yeni meclisin üç ay içinde seçilip toplanacağı hükmü ve fesih için Heyeti Âyan’dan onay alınması koşulu kaldırılmıştır.74 Meclisin feshedilmesi önündeki zorluğun kaldırılması için Hükûmet’in Kanun-ı Esasî’nin değiştirilmesi önerilen 35. maddesi şöyledir:75 “Vükela ile Heyeti Mebusan arasında ihtilaf vukuunda, Vükela reyinde ısrar edip Mebusan canibinden katiyyen ve mükerreren reddedildiği halde Vükelanın tebdili veyahut üç ay zarfında müceddeden intihab olunmak ve bir senei içtimaiyede birden ziyade fesh edilememek üzere Heyeti Mebusanın feshi ve hali harpte Meclisi Umuminin muvakkaten tatili, hukuku Hazreti Padişahidendir. Meclisin feshinde Heyeti Ayanın rey ve kararına müracaat edip etmemek münhasıran yedi iktidarı Hazreti Padişahidedir. Fakat Heyeti Celilei Mebusan, evvelki heyetin reyinde sebat ve ısrar ederse Meclisi Mebusanın rey ve kararının kabulü mecburidir”. Bu öneriyle, görüldüğü üzere maddenin eski hâline benzer bir şekline dönülerek hükûmetle meclis arasında anlaşmazlık çıktığında, Padişahın ya hükûmeti değiştirmesi ya da Meclisi feshetmesi yolu açılmak istenmekteydi. Yenilik olarak ise, fesih yetkisinin aynı toplantı yılı içinde sadece bir defa kullanılabileceği hükmü getirilmektedir. Ancak meşrutiyet için olumsuz olarak nitelendirebileceğimiz yeni bir düzenleme önerilmektedir. Buna göre, savaş durumunda Padişah Meclis Umumîyi geçici olarak tatil edebilecek.76 Kısaca bu madde ile hükûmetle Heyet-i Mebusan arasında anlaşmazlık çıktığında, 74 Cem Eroğul, 7. madde değişikliğinin öne çıkan beş özelliğini şu şekilde belirtmektedir: “a) Fesihten sonra yeni meclisin üç ay içinde seçilip toplanacağı hükmü kaldırılıyor, b) fesih için Meclisi Ayan’dan onay alma koşulu kaldırılıyor, c) fesih dışında, meclis toplantılarının ertelenmesi ya da toplanmış meclisin tatile gönderilmesi kapısı açılıyor, ç) ancak, erteleme ve tatil süresinin toplam altı ay süren toplantı yılının yarısını (başka bir deyişle, üç ayı) aşamayacağı belirtiliyor, d) her durumda, ilgili toplantı yılının ilişkin olduğu yılda tamamlanacağı hükme bağlanıyor”. Bkz. Eroğul, s. 18. 75 Meclisi Mebusan Zabıt Ceridesi, 3 Kânunuevvel 1327 (1911), Yirmi Beşinci İnikad, Devre 1, Cilt 2, İçtima Senesi 4, s. 201. Bkz. “7 Zilhicce Tarihli Kanun-ı Esasî’nin Bazı Mevadd-ı Muaddelesine Dair Kanun” <https://www.tbmm.gov.tr/files/anayasa/docs/1876/1876-1/1876-1degisiklik.pdf>, (Erişim Tarihi: 23.03.2023). 76 Eroğul, s. 14.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1