96 1876 Kanun-ı Esasî’de Yapılan 1914 Tarihli İkinci Değişiklik: Amacı, Meclis Görüşmeleri ve Fesih Yetkisi Bakımından Sonuçları önce hükûmetin değiştirilmesini öngören hüküm kaldırılmaktadır. Hükûmetin önerisi Meclis tarafından arka arkaya iki kez reddedildiğinde, hükûmetin değiştirilmesi ya da Heyet-i Mebusan’ın feshi alternatiflerinden biri, Padişahın yeğlemine (tercihine) bırakılmaktadır. Fesih durumunda, yeni Meclis’in dört ay içinde seçilip toplanacağı belirtiliyor. Yeni Meclisin eskisinin görüşünde direnmesi durumunda, Meclis kararının uygulanmasının zorunlu olacağı hükmü korunuyor.77 Yapılan değişiklikle Kanun-ı Esasî’nin 35. maddesi şu şekilde düzenlenmiştir:78 “Vükelâ ile Heyet- i Meb’usan arasında ihtilâf olunan maddelerden birinin kabulünde vükelâ tarafından israr olunup da meb’usan canibinden ekseriyet-i ârâ ile ve mükerreren reddedildiği halde vükelânın tebdili veyahut müceddeden ve dört ay zarfında intihap ve içtima olunmak üzere Heyeti Meb’usan’ın feshi hukuk-ı padişahî cümlesindendir. Fakat Heyeti cedide-i meb’usan evvelki heyetin reyinde sebat ve ısrar ederse Meclis-i Meb’usan’ın rey ve kararının kabulü mecburî olacaktır”. Heyet-i Mebusan’da Kanun-ı Esasî’nin 35. maddesine verilen oylara bakıldığında oylamaya 214 milletvekili katılmış, 199 kabul, 15 ret oyu verilmiştir.79 Belirtildiği üzere bu maddelerin yanı sıra, Kanun-ı Esasî’nin 43. maddesi de değiştirilip 73. maddesi yürürlükten kaldırılmıştır. 43. madde değişikliğine bakıldığında,80 toplantı yılının Kasım başında çağrısız olarak açılacağı kuralına, erteleme kararı varsa, toplantının, ancak erteleme süresinin sonunda, yine çağrısız olarak açılacağı hükmü eklenmektedir. Fesih durumunda, dört ay içinde seçilip toplanacak yeni Meclisin bu toplantısının olağanüstü toplantı sayılacağı ve 77 Eroğul, s. 18 78 Gözübüyük, s. 31. 79 Meclisi Mebusan Zabıt Ceridesi, 11 Haziran 1328 (1912), On Dokuzuncu İnikad, Devre 2, Cilt 1, İçtima Senesi 1, s. 492. 80 1914 yılında yapılan ikinci değişiklik ile 43. madde şu şekilde düzenlenmiştir: “Meclis-i Umûmînin iki Heyeti beher sene teşrini sani iptidasında ve tecil vuku bulmuş ise müddeti teciliyenin inkizasında bilâ-davetin içtima eder ve bâ-irâde-i seniye küşad edilir. Müddeti içtima altı aydır ve bu müddetin hitamında meclis yine bâ-irâde-i seniye kapanır. Bu heyetlerden biri diğerinin bulunmadığı zamanlarda münakit olamaz. Meclis-i Mebusan feshedildiği halde dört ay sonra içtima edecek olan Heyeti cedidenin içtimaı bir içtimai fevkalâde hükmünde olup müddeti iki aydır ve kabili temdit olup tecile tâbi değildir ve altmış dokuzuncu maddede muharrer olan dört seneden ibaret müddeti memuriyet i teşrinisani ibtidasında başlar”.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1