97 TBB Dergisi 2023 (168) Bezar Eylem EKİNCİ iki ay süreceği belirtilmektedir. Fesih sonrası yapılacak toplantının uzatılabileceği, ancak ertelenemeyeceği düzenlenmektedir. Burada Meclislerin birinin, diğeri bulunmadığı zamanlarda toplanamayacağı kuralının da korunduğunu görmekteyiz.81 Anayasa değişikliğiyle, 73. madde de yürürlükten kaldırılmıştır.82 1876 Anayasası’nın bu maddesinde, fesih hâlinde yeni Heyet-i Mebusan’ın altı ay içinde yeniden seçilip toplanacağı belirtiliyordu. Ancak 1909’da bu süre üç aya indirilmişti. Dolayısıyla 1914 tarihli ikinci değişikliğin ardından sürenin dört aya çıkarılmasıyla, anayasa hükümleri arasındaki bu çelişki yine kalmıştır.83 SONUÇ Osmanlı Devleti’nde 1876 Kanun-ı Esasî ile meşruti monarşiye geçilmiştir. Ancak tam anlamıyla bir meşruti monarşi olduğunu söylemenin zor olduğunu belirtebiliriz. Meşruti monarşi gereklerinin esas anlamıyla 1909 tarihli Anayasa değişikliği ile yapıldığını ve parlamenter rejimin temel unsurlarına Anayasa’da yer verildiğini ifade edebiliriz. Klasik parlamenter rejimlerde devlet başkanlarının sahip olduğu fesih yetkisi, yasama ve yürütme organları arasında önemli bir denge işlevi görmektedir. 1876 Kanun-ı Esasî’de Padişaha, 7. maddede gerektiği zaman; 35. maddede ise parlamenter rejimlerde denge unsuru olan, hükûmet ve Meclis arasında çıkabilecek uyuşmazlığı çözme amacıyla tanınan fesih yetkisi düzenlenmektedir. Kanun-ı Esasî’de 1914 yılındaki ikinci değişikliğin de esas olarak Padişahın fesih yetkisine yönelik olduğunu görmekteyiz. 1909 Kanun-ı Esasî değişikliği ile 35. maddeye göre Heyet-i Mebusan’ın Padişah tarafından feshedilmesi oldukça güçleştirilmiştir. 1909 Değişikliği sonrası 35. maddenin işletilebilmesinde işi zorlaştıran hususlar, hükûmetin ve Meclisin anlaşamadığı konuda hükûmetin istifa etmesi gerekmekte ve yeni kurulan hükûmetin de aynı konuda ısrarlı olması; Heyet-i Mebusan’ın bu görüşü tekrar reddetmesi ardından Padişah 7. 81 Eroğul, s. 18. 82 Kanun-ı Esasî’nin 73. maddesi şöyledir: “Ba iradei seniye Heyeti Mebusan feshile dağıtıldığı halde nihayet altı ayda müçtemi olmak üzere umum mebusanın müceddeden intihabına başlanılacaktır”. 83 Eroğul, s. 19.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1