98 1876 Kanun-ı Esasî’de Yapılan 1914 Tarihli İkinci Değişiklik: Amacı, Meclis Görüşmeleri ve Fesih Yetkisi Bakımından Sonuçları ve 35. maddelerdeki diğer şartlarında gerçekleşmesiyle birlikte Heyet-i Mebusan’ı feshedebilmesidir. Sait Paşa Hükûmeti, Padişahın, Heyet-i Mebusan’ın fesih yetkisini Anayasa’nın ilk hâline benzer şekilde kolaylaştıran bir Anayasa değişikliği teklifinde bulunmuştur. Bu durum, Heyet-i Mebusan’da ciddi bir muhalefetle karşılaşmıştır. Dolayısıyla 1914 tarihli ikinci değişiklik, farklı ve Heyet-i Mebusan’da oldukça tartışmalı bir anayasa değişikliği sürecini de beraberinde getirmiştir. 1914 tarihli ikinci anayasa değişikliği sürecini ilginç kılan durumlardan biri, Heyet-i Mebusan’ın feshini düzenleyen 7. ve 35. maddelerinin değiştirilmesini, o dönemki Meclis üyeleri kabul ederse, bu durum Heyet-i Mebusan’ın, yani kendilerinin Padişah tarafından kolaylıkla feshedilme yolunun da açılması anlamına gelmekteydi. Eğer kabul etmezlerse ve bu konuda uyuşmazlık çıkarsa o zaman da 35. maddedeki koşullar gerçekleşebilir ve Meclisin feshedilmesi söz konusu olabilirdi. Kanun-ı Esasî’nin 35. maddesinde Heyet-i Mebusan’ın Padişah tarafından feshedilebilme koşullarına baktığımızda ilk olarak hükûmet ile Heyet-i Mebusan arasında bir anlaşmazlık, uyuşmazlık olması gerekmektedir. Sait Paşa Hükûmeti, Heyet-i Mebusan feshini zorlaştıran 35. maddenin değiştirilmesini önererek, feshe ilişkin düzenlemenin kendisini uyuşmazlık konusu yapmış ve ilk koşulu sağlamıştır. Bu anlamda oldukça ilginç bir durumu ortaya çıkarmıştır. Heyet-i Mebusan’ın 35. maddeye göre feshedilmesinde ikinci koşul ise, hükûmet, anlaşmazlık çıkaran konudaki görüşünde ısrar etmeli ve bu görüş Heyet-i Mebusan tarafından reddedilmelidir. Ardından hükûmet ya Heyet-i Mebusan’ın kararını kabul edecektir ya da istifa edecektir. Heyet-i Mebusan’da 35. madde değişikliği gündeme gelince muhalif üyeler toplantıya katılmamış; Adından yine aynı değişiklik gündeme alındığında muhalif üyeler tekrar katılmamış ve toplantı çoğunluğu sağlanamamıştır. Sait Paşa Hükûmeti de Heyet-i Mebusan’ın toplanamamasının “iki defa ret” anlamına geldiğini belirterek istifa etmiştir. Bu şekilde maddedeki istifa koşulunun da gerçekleştiği ileri sürülmüştür. Bir diğer koşula baktığımızda, 35. maddeye göre Meclisle uyuşmazlık sonucu istifa yolunu seçen hükûmet; daha önceki hükûmetin
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1