169 TBB Dergisi 2023 (168) Faruk ÖZALP tam otonom olan sürücüsüz bir otomobilin kullanıcısı, seçim sorunu (dilemma-konstellationen)94 ve araç üreticisinin ihmali şeklinde iki olası durumdan meydana gelen kaza neticesinden sorumlu olmayacaktır.95 İhmal durumunda, olumsuz sonuçların ve mevcut güvenlik standartlarının ihlalinin öngörülebilir olması halinde üretici cezai olarak sorumlu olacak, aksi halde sorumlu olmayacak. İkili seçim arasında şöyle bir sorun çıkabilir. Araç bir tarafta yolda bulunan kişiye çarpma, diğer tarafta mala zarar verecek şekilde kaldırımdaki direğe çarpma gibi iki seçenekli durumla karşılaştığında ne yapması gerekir. Otomatik araç trafik etiğine ilişkin 2017 tarihli Alman hükümeti komisyonu raporunda, “Mala verilen zararın kişisel yaralanmadan öncelikli olması” gibi spesifik normalleştirmeler bu durumlarda mümkün görünebilir, ancak soyut/genel bir kural olarak, örneğin mala verilen zararın sonucunun bir karayolu tankerinden petrol sızıntısı veya bir metropolitan bölgenin elektrik şebekesinin çökmesi olabileceği durumlarda aynı şeyi söylemek mümkün olmayabilir.96 Rapora bakıldığında dilemma/ikilem durumlarının karmaşıklığından ve farklı senaryoların çeşitliliğinden dolayı, belirli normalleştirmelerin (örneğin, “mülke zarar, kişisel yaralanmadan önceliklidir”) tüm durumlarda uygulanamayabileceği ve kişisel yaralanmayı en aza indirme öncülünün yerine getirilmesi için her senaryonun ayrı ayrı değerlendirilmesi gerektiği vurgulanmaktadır.97Araç üreticisi, sürücüyü veya yayayı korumak için araç yazılımını özel olarak programlayabilir. Örneğin yaya yerine, kaldırıma çarpması, daha az güvenli olanlar yerine daha yüksek güvenlik korumasına sahip araçlara çarpacak şekilde programlanabilir. Bu da aslında özen yükümlülüğünün bir gereği olabilir. Ancak bazen iki seçenek arasında kalıp herhangi 94 Seçim sorunu, yapay zekâya sahip aracın, hukuka aykırı iki eylem arasında hızlı bir şekilde seçim yapmak zorunda kalması durumudur. Örneğin araç ya kaldırımdaki bir yayaya çarpma ya da yanlış yerde yolun karşısına geçen çocuklara çarpma gibi iki seçenekten birini yapma zorunda kalması durumunda neticeden sorumlu olmayacaktır. Shestak/Shiryaev, s. 6. 95 Shestak/Shiryaev, s. 6. 96 Ethics Commission Automated and Connected Driving, Appointed by the Federal Minister of Transport and Digital Infrastructure, Report June 2017, s.16<https:// bmdv.bund.de/SharedDocs/EN/publications/report-ethics commission.pdf?__ blob=publicationFile> Erişim: 09.04.2023. 97 Report June 2017, s. 16
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1