185 TBB Dergisi 2023 (168) Faruk ÖZALP özeni göstermesi gerektiği anlamına gelir. Bu mantık çerçevesi içinde değerlendirildiğinde, bu kişiler otonom aracın zarar verebileceğinin farkında oldukları için kusursuz sorumlulukları (defacto strict liability) doğacaktır.161 Kusursuz sorumluluk ile araç üreticilerin daha fazla dikkatli olmaları ve otonom araçların güvenliği için gerekli önlemleri almalarını sağlamayı amaçlanmaktadır.162 Ancak buradaki kusursuz sorumluluk özel hukuk anlamında bir sorumluluktur. Zira çağdaş ceza hukuku kusur sorumluluğunu kabul etmiştir. Bu açıdan ceza hukukunda kusursuz sorumluluk, objektif sorumluluk halleri kabul edilmez.163Öğretide, yapay zekâ teknolojisi ürünü olan otonomların salt bir köle ya da mal gibi değerlendirilmemesi, ceza hukuku anlamında yarım masum fail olarak (a semi-innocent agent)164 kabul edilip kısmen sorumlu olabileceği, bu anlamda kusursuz sorumluluk ilkesinin ceza hukukuna uyarlanması gerektiği belirtilmektedir.165Zira ya161 Günsberg, s. 447. 162 Adam Rosenberg, “Strict Liability: Imagining a Legal Framework for Autonomous Vehicless” Tulane University, Tulane Journal of Technology and Intellectual Property, Fall 2017, Vol. 20, s. 223-224. Bu makalede otonom araçların hukuki sorunları üzerine duruluyor ve otonom araçların havacılık yasal düzenlemelerine benzer bir yasal düzenlemeye tabi tutulması gerektiğini savunuluyor. Otonom araçların kullanımında yaşanabilecek kazaların öngörülemeyebilecek olduğu ve kusursuz sorumluluk ilkesinin otonom araçlarda uygulanması gerektiği ileri sürülüyor. Ayrıntılı bilgi için bkz. Rosenberg s. 222-223. 163 Artuk/Gökçen/Yenidünya, s. 14. 164 Yarı masum failler, genel kast unsurundan yoksun, ancak taksir ve kusursuz sorumluluk gibi daha düşük zihinsel unsur bileşenine sahip faillerdir. Modern hukuk sistemlerinin çoğu yarı-masum faili başkası aracılığıyla işlenen suçun bir parçası olarak kabul eder, böylece diğer taraf suçun işlenmesinden cezai olarak sorumlu olurken yarı-masum fail de taksirden cezai olarak sorumlu olur. Bkz. Hallevy, Liability for Crimes Involving Artificial Intelligence Systems, s. 109 ve s. 112. Yapay zekânın yarı masum fail olduğu durum ise, failin (insan, şirket veya yapay zekâ sistemi) suçun işlenmesi için bir yapay zekâ sistemini araç olarak kullanması, ancak araç olarak kullanılmasına rağmen yapay zekâ sisteminin söz konusu suçun işlenmesinde taksirli/ihmalkâr davranmaktadır. Bkz. Hallevy, Liability for Crimes Involving Artificial Intelligence Systems, s. 132-133. 165 Hallevy, Liability for Crimes Involving Artificial Intelligence Systems, s. 106 vd. Kusursuz sorumluluk, bir kişi veya şirketin başkalarına zarar veren eylem ve davranışları sonucu nedeniyle sorumlu olması ve bunun önceden planlanmış bir eylemin veya dikkatsiz bir davranış sonucu olarak ortaya çıkmamış olması anlamına gelir. Bu sorumluluk modelinin tüzel kişiler için uygulandığı gibi, tüzel kişi gibi vicdanı olmayan ve bu nedenle eylemlerin sonuçlarını ahlaki olarak değerlendirmediğinden dolayı kusurluluğa haiz olmayan yapay zekâ içinde ceza hukuku anlamında uyarlanabilir. Tüzel kişiler için cezai sorumluluk modeli olan antropomorfik (anthropomorphic) model ve yapılandırmacı (constructivist) modelde, kusurluluk unsuruna dayanması nedeniyle yapay zekâ sistemlerine uyar-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1