187 TBB Dergisi 2023 (168) Faruk ÖZALP lanma olanağı yoksa ve bu anlamda yazılımcı veya üreticinin ihmali yoksa araç programlandığı gibi daha az zararlı olan neticeyi gerçekleştirmek için nesneye çarparsa, bu durumda Alman Ceza Yasası’nın 34’üncü maddesinde düzenlenen hukuka uygunluk hali olarak zorunluluk hali gereği sorumluluk doğmayacaktır.171Alman öğretisinde ikili seçenek durumunda ikisi de insan olması halinde ve sürücü kendisine veya yakınına yönelik zararı bertaraf etmek amacıyla hareket ederse bu durumda bir insanın öldürülmesi madde 34 gereği hukuka uygun olabileceğini ileri sürenler var.172Ancak daha önce belirttiğimiz gibi kişinin kendisini ya da başka bir yakının hayatını kurtarmak için başka bir insanı öldürmesi hiçbir şekilde 34’üncü madde gereği hukuka uygun olmaz. Evrensel bir hak olan yaşam hakkı, haklar üstü bir hak olarak kabul edilir ve öncelik anlamında başkasının yaşam hakkıyla da kıyaslanamaz. Otonom araçlara ilişkin dikkat ve özen yükümlülüğü, aracın otonom özellikleri göz önüne alınarak değerlendirilir.173 Otonom araç kullanımı bakımından dikkat ve özen yükümlülüğünün sınırları seviye-3 ve üstü araçlar bakımından değişkenlik gösterebilecektir. Çünkü seviye üçten itibaren araç kontrolü yavaş yavaş otonom sisteme geçmektedir. Seviye-3’e kadarki araçlarda sürücünün aracın hareketlerini izleme ve sistem tarafından yapılan uyarıda araca müdahalede bulunarak aracın sevk ve idaresini devralma yükümlülüğü bulunmaktadır. Seviye-4’teki araçlar bakımında artık bu bir yükümlülük olarak değil, bir imkân olarak ortaya çıktığından dolayı dikkat ve özen yükümlülüğü çerçevesi buna paralel olarak sınırlandırılır.174Seviye-5’e geldiğimizde artık insan gözetime ihtiyaç olmadan tamamen sistem tarafından tam otonomlu bir araç ile karşı karşıya gelmekteyiz. İnsan gözetimine ihtiyaç olmadan çalışan otonom araçların aksine, insan gözetiminde çalışan otomatik araçlar, yine de sürücünün araç üzerinde sürekli kontrole sahip olmasını gerektiriyor. Sürücü gerekli dikkat ve özeni göstermesine rağmen olumsuz netice gerçekleşmiş ise sürücü taksirden dolayı sorumluluğu doğmayacak. Şayet gerekli dikkat ve özen gösterilerek zamanında fark edilebilir ve olumsuz netice önlene171 Heinrich, s. 31. 172 Heinrich, s. 31 173 Şahin, s. 1020. 174 Pekmez (Tuba), s. 190.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1