193 TBB Dergisi 2023 (168) Faruk ÖZALP Esasen otonom araçların otonom seviyesi artıkça cezai sorumluluk yüklenicisi araç sürücüsünden yazılımcı veya üreticiye doğru kaymaktadır. Çünkü seviye artıkça, araç kontrolü sürücüden sisteme doğru geçeceğinden dolayı araç üreticisi veya yazılımcısı daha fazla dikkat ve özen yükümlülüğü altına girecektir. Bu bağlamda seviye2’deki araçta sürücüsünden beklenen dikkat ve özen yükümlülüğü, seviye-4’teki araç sürücüden beklenen dikkat ve özen yükümlülüğünden daha fazla olmaktadır. Buna karşılık seviye-2’deki araç yazılımcısı veya üreticisinden beklenen dikkat ve özen yükümlülüğü, seviye4’teki araç yazılımcısı veya üreticisinden beklenen dikkat ve özen yükümlülüğünden daha az olacaktır. Zira üretici veya yazılımcılar otonom aracın oluşturduğu toplumsal riskleri belirlemeli ve ona göre aracı programlandırarak hizmete sunmaları gerekir. Otonom araçların karıştığı trafik kazalarında kusursuz olunması durumunda, özel hukuk kapsamında kusursuz sorumluluk ilkesi gereği zarar tazmin edilir. Ancak ceza hukuku kusur ilkesine dayandığından özellikle vücut bütünlüğüne yönelik otonom kazalarında yine karmaşık bir durum ortaya çıkabilmektedir. Bu açıdan insan faktörü yerine geçmeye aday olan ve bu konuda başarılı olabileceği şimdiden görülen yapay zekâ varlıklarına ilişkin ceza davalarına, özel hukuk ilkesi olan kusursuz sorumluluk ilkesinin uyarlanarak bu karmaşık durum bir nebze çözülmüş olacaktır. Başka bir ifadeyle yapay zekâya hukuki statü verilerek ona özgü bir kusursuz sorumluluk halinden bahsedilebilir. Bu şekilde hukuki statüye kavuşacak olan yapay zekâya, sebebiyet verdiği kazadan ötürü karşı tarafa ödenmesi gereken tazminatın ödenebilmesi için de elektronik bir maddi fon oluşturulmalıdır. Örneğin, otonom araç yayaya çarpmayacak şekilde programlanmış olmasına rağmen bir şekilde çarpmış olması halinde, karşı taraf kusurlu değilse doğacak zarardan araç sorumlu olacak ve maddi zarar bu fondan karşılanacaktır. Ayrıca otonom aracı ürettikten sonra risk alarak piyasaya sokan araç üreticisinin meydana gelen kazadan doğan sorumluluğu kusursuz sorumluluk kapsamında değerlendirilmelidir. Ancak üreticinin kusursuz sorumluluğu seviye-4’te kadar olan otonom araçlar için geçerlidir. Seviye-5’teki tam otonom araçlarla meydana gelecek kazalarda, sorumluluk hukuki statü sahibi olan yapay zekâ için geçerli olacaktır. Üreticinin kusursuz sorumluluğunun doğması için de sürücü, kazanın gerçeklememesi için gerekli tüm dikkat ve özeni göstermiş olması gerekir. Eğer sürücü meydana gelen zarar-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1