203 TBB Dergisi 2023 (168) Hilal YILDIZ önemli unsur olduğu kabul edilmiştir. Buna göre AİHS 6. maddenin uygulanabilirliği bakımından uyuşmazlık konusunun medeni hak ve yükümlülükler kapsamında olmasının belirleyici olduğu, devletin, işlemi idare hukukuna ilişkin bir yasaya dayandırmasının veya kararın bir mahkeme veya idari otorite tarafından verilmesinin önemli olmadığı vurgulanmıştır.10 İdare hukuku alanına giren bir uyuşmazlık konusunun sırf dahil olduğu yargı kolu nedeniyle madde korumasından yararlandırılmaması ve böylece dava açma hakkının da bir anlamda engellenerek hak arama hürriyetinin zedelenmesi düşünülemez. Böylece medeni hak ve yükümlülükleri etkileyen uyuşmazlık konuları 6. madde kapsamında incelenebilecektir.11 Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde Mahkemeye Erişim Hakkının Anlamı Mahkemeye erişim hakkı diğer hakların korunmasının ve adil bir hukuk düzeninin sağlanmasının en temel koşuludur.12 Dolayısıyla bu hakkın teorik olarak değil gerçekten ve etkili şekilde sağlanması gerekir.13 Bu bağlamda hakkın kapsamının belirlenebilir ve öngörülebilir olmalıdır. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) bu hakkın kapsamını ilk olarak Golder v. Birleşik Krallık davasında çizmiştir. Buna göre mahkemeye erişim hakkının ortadan kaldırılması söz konusu olmadığı gibi bu hak mutlak da değildir.14 AİHM bu hakkın devletler tarafından düzenleneceğini belirtmiştir. Hakkın düzenlenmesiyle ilgili olarak devletler takdir yetkisine sahip olmakla beraber takdir yetkisinin sınırsız olduğunu söylemek de mümkün değildir. AİHM mahkemeye erişim hakkının sınırlandırılmasının sınırını Ashingdane v. Birleşik Krallık kararında belirtmiştir. AİHM ilk olarak demokratik toplumlarda hukukun üstünlüğü ilkesi göz önünde bulundurularak mahke10 Doğru/Nalbant, s. 613. 11 Bir hakkın medeni hak olup olmadığının tespitinde de ilgili devletin o hakkı iç hukuktaki nitelemesine değil hakkın maddi içeriğine ve yarattığı sonuçlara bakılmaktadır. Doğru/Nalbant, s. 612. 12 İnceoğlu, Adil Yargılanma, s. 21. 13 İnceoğlu, s. 116. 14 Golder v. Birleşik Krallık, AİHM, Başvuru No: 4451/70, K. T.: 21.02.1971.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1