205 TBB Dergisi 2023 (168) Hilal YILDIZ vuru yolu olmayan halde ihlal sonucuna ulaşmıştır.22 Somut olayda Airey boşanmak istemekte ancak mali yetersizlikler nedeniyle dava takibi için bir avukatla anlaşamamıştır. Bu sebeple mahkemeye etkili şekilde erişme hakkından mahrum kalındığı iddiası ileri sürülmüştür. Buna karşın davalı devlet kanun yoluna başvurmak için avukatla temsilin şart olmadığını, davasını kendisinin takip edebileceğini ve dolayısıyla mahkemeye erişim hakkının engellendiğinden söz edilemeyeceğini ifade etmiştir. Ancak AİHM başvuru imkanının tanınmasının tek başına yeterli olmayacağı, karmaşık dava usulünün uygulandığı davalarda, davayı kendisinin yürütmesinin beklenmesinin gerçekçi olmadığı sonucuna ulaşmıştır.23 Bu doğrultuda bir hakkın tanınmış olması etkililiğinin bir göstergesi olmayıp, hakkın etkin kılınması bakımından uygun düzenlemelerin yapılması beklenmektedir. Mahkemeye erişim hakkı bakımından tartışmalı bir diğer konu ise bu hakkın istinaf, temyiz gibi kanun yollarını kapsayıp kapsamadığıdır. İstinaf, temyiz gibi kanun yollarının düzenlenmesi 6. maddenin zorunlu kıldığı bir durum değildir.24 Ancak kanun yolları devletlerin iç hukukunda öngörülmüş ve kanun yoluna başvurulmuşsa 6. maddenin gerekleri yerine getirilmelidir. Dolayısıyla kimi dava türleri bakımından kanun yolunun kapatılması mahkemeye erişim hakkının ihlali kabul edilmektedir.25 1982 Anayasasında Mahkemeye Erişim Hakkının Anlamı Mahkemeye erişim hakkı, hak arama özgürlüğünün bir görünümü olarak 1982 Anayasasının 36. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddenin lafzına bakıldığında hakkın kullanımı bakımından hiçbir sınırlama öngörülmemekle beraber hakkın süjesini herkes oluşturmaktadır.26 Dolayısıyla, ilk bakışta, 36. maddenin lafzına göre kural olarak 22 İnceoğlu, s. 116. 23 Airey v. İrlanda, AİHM, Başvuru No: 6289/73, K. T.: 09.10.1979, § 24, 25. 24 AİHS 7 Numaralı Ek Protokol ile istisnai olarak ceza yargılamasında ceza gerektiren bir suç nedeniyle mahkûm olan herkese temyiz hakkının tanınması gereğini açıkça belirtmiştir. 25 İnceoğlu, s. 117. 26 Hakkın kullanım şekli bakımından meşru vasıta ve yollar tanımı yapılmıştır. Bu tanım gerçek bir sınır olmamakla beraber kişilerin bir hakkı kendi kendilerine elde etmelerinin ve böylece kaos ortamının engellenmesi amacının güdüldüğü söylenebilir. Meşru ifadesinden anlaşılması gereken sadece kanunda yer alan
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1