216 Mahkemeye Erişim Hakkı Kapsamında İdari Yargıda Parasal Sınırların Değerlendirilmesi olduğu gibi hukuk devleti ilkesine56 veya başka bir ifadeyle hukukun egemen olduğu devlet düzenine bağlılık anayasanın üstünlüğünün kabul edildiği bir anayasal sistem içinde açıkça ifade edilmiştir. Anayasada her ne kadar hukuk devletinin bir tanımı yapılmamışsa da Anayasa Mahkemesi unsurlarına içkin bir tanımlama yapmaktadır. Buna göre “[…] hukuk devleti, eylem işlemleri hukuka uygun, insan haklarına saygılı, bu hak ve özgürlükleri koruyup güçlendiren, her alanda adil bir hukuk düzeni kurup bunu geliştirerek sürdüren, hukuki güvenliği sağlayan, hukuk kurallarıyla kendini bağlı sayan ve yargı denetimine açık olan devlettir”57 şeklinde unsurların sayılması yoluyla tanımlama yapılmıştır. Hukuk devleti olmanın gereklerinden biri de yargı denetimine açıklık olduğuna göre bu yargılama faaliyeti de hukuka uygun olmalıdır. 1982 Anayasası’na göre yargı, yasama ve yürütme ile beraber devletin üç organından birini oluşturmaktadır. Anayasanın Üstünlüğü ve Bağlayıcılığı kenar başlıklı 11. maddede anayasanın bağlayıcılığı ve üstünlüğü yargı organı bakımından da geçerli olacak şekilde açıkça ifade edilmiştir. Mahkemelerin bağımsızlığının düzenlendiği 138. maddede ise her ne kadar hakimlerin bağımsızlığı vurgulansa da bir sınır olarak Anayasaya, kanuna ve hukuka uygun hüküm verme düzenlenmiştir. Dolayısıyla yargı bağımsızlığı olmadan gerçek anlamda bir hukuk devletinin varlığından bahsedilemeyecek olsa da58 devletin bir organı olan yargının keyfi hareket etmesinin kabulü de söz konusu değildir. Yine de yargının keyfi veya hatalı hareket etmesinin önüne mutlak şekilde geçilmesi mümkün olmamaktadır. Yargının hatalı kararlarının denetiminin yapılması yolu olarak üst derece mahkemeleri bir tür hukuki çare olarak gösterilip, hukuk devleti olmanın gereği olarak da kanun yolları çeşitlenmektedir.59 Bu bağlamda hak arama yollarının temel hak hürriyetleri koruyabilmek için açık olması gerekir.60 İdari yargılama usulünde öngörülen parasal sınırların hukuk devletinin bir gereği olarak devletin eylem 56 Özbudun, s. 124. 57 Anayasa Mahkemesi, E: 2022/56, K: 2022/100, K. T.: 08.09.2022. 58 Özbudun, s. 133. 59 M. Kâmil Yıldırım, “İstinaf Sebepleri ve İlk Derece Mahkemesinde Hatalı Vakıa Tespiti”, Medeni Usul ve İcra İflas Hukukçuları Toplantısı VI, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Ankara 2008, s. 89. 60 Erdoğan, s. 130.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1