13 TBB Dergisi 2023 (168) İmge IŞIKLAR ÜLGEN Kadının evlenmeden önceki soyadını kullanması bakımından birçok ülkeyi olumlu yönde etkileyen ise Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne Türkiye aleyhine yapılan Ayten Ünal Tekeli başvurusudur.40 Evlendikten sonra eşinin soyadını alan başvuran iş hayatında kızlık soyadıyla tanındığından, bu soyadını eşinin soyadının önünde kullanmaya devam etmiş, ancak resmi işlemlerde her iki soyadını da kullanamamıştır. Yalnızca kızlık soyadını kullanmak için yerel mahkemeye yaptığı başvuru Türk Medeni Kanunu’nun 153. maddesine göre evli kadınların evlilikleri süresince kocalarının ismini taşımaları gerektiğinden bahisle reddedilmiş, kararın temyiz edilmesi üzerine Yargıtay da istemi reddetmiştir. Yargıtay kararı sonrasında, 14 Mayıs 1997 tarihinde Türk Medeni Kanunu’nun 153. maddesinde yapılan değişiklik ile kadınlara evlendikten sonra kızlık soyadlarını eşlerinin soyadlarının önüne ekleyebilme hakkı tanınmıştır. 2002 tarihli yeni Medeni Kanun’un 187. maddesi ise, eski 153. maddeyle aynı hükümleri içermektedir. Başvuran kadınların evlendikten sonra sadece kızlık soyadlarını kullanamamalarına karşın, erkeklerin evlenmeden önceki soyadlarını kullanabilmelerinin “cinsiyete dayalı ayrımcılık olduğunu ve AİHS’nin 8. ve14. maddelerinin ihlal edildiğini ileri sürmüştür.”41 Türkiye, Ünal Tekeli davasındaki savunmasında, başvuranın evlendiği tarihte stajyer avukat olduğunu, avukatlık mesleğini yapmaya başladığında kocasının soyadını almış olduğunu, evlendikten sonraki soyadı değişikliğinin iş hayatında bir sorun yaratmasının mümkün olmadığını belirtmiştir. Bunun yanı sıra “aile birliği ile soyadı arasında bir ilişki olduğunu ve Türk mevzuatının ailelerin kocanın ismini almasını sağlayarak ortak bir isim kullanımı yoluyla aile birliğini vurgulayan bir düzenlemeyi benimsediğini”;42 aile birliğinin bir kamu düzeni meselesi olduğunu ve birey kamu düzeniyle temasa geçtiği an özel yaşam sona erdiğini, bu sebeplerle durumun cinsiyetler arasında farklı muamele teşkil etmesine rağmen, nesnel ve makul temelleri olması nedeniyle ayrımcılık oluşturmadığını, “14 Mayıs 1997’de Medeni Kanun’un 153. maddesinin değiştirilmesinden sonra evli kadınların kızlık soyadlarını evlilikten sonraki soyadlarının önünde 40 Ünal Tekeli/Türkiye, AİHM, Başvuru No. 29865/96, K.T. 16.11.2004. 41 Paragraf 43. 42 Paragraf 45.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1