363 TBB Dergisi 2023 (168) M. Eymen KURT - Barış Can TUNA - Mert ÇUKADAR Dürüstlük kuralı, doğması muhtemel pek çok ihtiyaca cevap verdiğinden modern hukukta salt kendi varlığıyla kalmayıp birçok kurumu da ortaya çıkarmıştır: Bunlardan bazıları çelişkili davranma yasağı, ifa güçsüzlüğü, culpa in contrahendo, iyiniyetin korunması ve aşırı yararlanmadır. Aşırı yararlanma, sözleşme görüşmelerinde tarafların arasındaki güç dengesizliğinden doğabilecek olan sakıncaları gidermekte, böylece adil olmayan bir sözleşmeye karşı sömürülen tarafa birtakım imkanlar sağlamaktadır. Esasında aşırı yararlanma, güç dengesizliğine dayanarak dürüst olmayan bir şekilde sözleşmeyi düzenleyen tarafın fırsatçılığına karşı oluşturulmuş bir kurumdur ve bu sebeple varlığını dürüstlük kuralından almaktadır. Genel olarak Kıta Avrupası’nda doğmuş ve gelişmiş olmakla beraber aşırı yararlanma, tam olarak aynı olmasa da çok benzer unsurlarla Angloamerikan hukukunda da ortaya çıkmıştır. Aşırı yararlanma konusunda Kıta Avrupası hukuk sisteminde yer alan ülkeler arasında da ortak kurallar bulunmamaktadır. Hatta aşağıda inceleneceği üzere kimi zaman ciddi farklılıklar da bulunmaktadır. Keza Aşırı yararlanma konusunda Angloamerikan hukuk sistemiyle Kıta Avrupası hukuk sisteminin arasındaki farklılıklar, Kıta Avrupası içindeki farklılıklardan fazla değildir. I. KITA AVRUPASI VE ANGLOAMERİKAN HUKUKUNDA DÜRÜSTLÜK KURALI UYGULAMASININ ÖRNEKLERİ 1. Kıta Avrupası Hukuk Sisteminde Dürüstlük Kuralı Kıta Avrupası hukuk sisteminde dürüstlük kuralı, genellikle yazılı bir şekilde çerçeve hüküm olarak düzenlenir. Kaynağını işbu ilkeden alan kurumlar ise genellikle kendilerine özel maddelerde de yer bulabilmektedir. Uygulama ise içtihatlar çerçevesinde şekillenmiştir. Her ne kadar Kıta Avrupa ülkelerindeki dürüstlük kuralları aynı gözükse de karşılaştırmalı olarak bazı farklılıklara sahiptirler.4 Contract Law”, The National Law Review, 2022, C.12, S.60. https://www.natlawreview.com/article/good-faith-english-contract-law ; Daniel Markovits, Good Faith as Contract’s Core Value, in Gregory Klass/George Letsas/Prince Saprai (der.), Philosophical Foundations of Contract Law, Oxford, Oxford University Press, 2014, s. 272-294. 4 Saul Litvinoff, “Good Faith”, Tulane Law Review, 1997, C. 71, S. 6, s. 1645-1674.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1