364 Angloamerikan ve Kıta Avrupası Hukuk Sistemlerinde Aşırı Yararlanma: Dürüstlük Kuralı Üzerinden Bir Bakış Alman Medeni Kanun’u, paragraf 242’ye göre de borçlu edimini, alışveriş yaşamındaki esasların gerektirdiği dürüstlük kurallarına göre ifa etmekle yükümlüdür. Ayrıca Alman hukuku doğruluk ve güven ilkelerinden de yola çıkmaktadır. Paragraf 157 sözleşmelerin yorumunun dürüstlük kuralına uygun biçimde yapılacağını öngörmüştür. Buna göre borçlu, ifasını karşı tarafın güvendiği şekilde, alışveriş yaşamındaki esaslarla uyum içinde yerine getirmek zorundadır.5 Görüldüğü üzere, dürüstlük kuralı, Alman Hukukunda ucu açık bir şekilde düzenlenmiştir. Bu düzenlemenin amacının, hukuku ilerideki, öngörülemeyecek olan değişik durumlara da uygulanabilir kılmak olduğu söylenebilir. Bununla bağlantılı olarak, Alman yargısının, paragraf 242 ile kendisine tanınan boşluk doldurma yetkisini toplumda gözle görülebilen değişiklikler ile sınırlaması gerektiği doktrince kabul edilmiştir. Sonuç olarak, Alman hukuku bakımından dürüstlük kuralı, kanunda düzenlenmemiş belirli durumlara yasal dayanak yaratma amacını güder ve bu amacını gerçekleştirmek için aslında hukuka bir bütün olarak sirayet eder.6 Ek olarak, Alman hukukunda dürüstlük kuralına aykırı sözleşme maddeleri hükümsüzlük yaptırımı ile karşı karşıyadır. Ayrıca, dürüstlük kuralının farklı bir görünümü olan “hakkın kötüye kullanılması” yasağı ise Alman hukukunda “Bir hakkın kullanılması yalnızca bir başkasına zarar vermek amacını güdüyorsa yasaktır.” şeklinde düzenlenmiştir.7 Fransız Medeni Kanunu, 2016 yılında dürüstlük kuralına dair önemli değişiklikler geçirmiştir. Mevcut haline göre, taraflar; müzakereler, anlaşma ve sözleşmenin icrası sırasında dürüstlük kuralına uygun davranmalıdır.8 1104. maddeye göre sözleşmeler dürüstlük kuralı içinde müzakere edilmeli, şekillenmeli ve ifa edilmelidirler. 1112. maddeye göre ise taraflar bir sözleşme görüşmesi başlatmakta, devam ettirmekte ve sona erdirmekte herhangi bir kontrolden bağımsız olarak serbesttir, yine de dürüstlük kuralının gerekliliklerini yerine getirmek zorunda5 Litvinoff, s. 1649-1650. 6 K. Bork/M. Wandt, “Utmost good faith in German contract law”. ZVersWiss, 2020, S. 109, s. 243–254. 7 Nami Barlas, “Dürüstlük Kuralı ve Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağının Alman Medeni Kanunundaki Düzenlenme Tarzı ve Eleştirisi”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1997, C. 55, S. 3, 191-208. 8 Sadece sözleşmenin icra edilmesi sürecini kapsayan eski düzenleme, sözleşme öncesini de kapsayacak şekilde yenilenmiştir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1