369 TBB Dergisi 2023 (168) M. Eymen KURT - Barış Can TUNA - Mert ÇUKADAR menin kurulduğu tarihte sözleşme tarafı olabilecek makul bir kişinin hareketlerini esas almalı; yalnızca daha adil olacağını düşünerek dürüstlük kuralına başvurulmamalı ve dürüstlük kuralı üstünde tarafların örtülü şekilde anlaştığı, yalnızca bu kuralın yokluğunda sözleşmenin ticari ve pratik tutarlılıktan yoksun kalacağına kanaat getirildiği durumlarda uygulanmalıdır.23 Sonuç olarak, İngiliz Hukukunda dürüstlük kuralı büyük oranda tarafların bu kural lehine açık irade göstermelerine bağlıdır ve tarafların bu yönde örtülü iradeleri olduğunun kabul edilebilmesi ciddi şartlarla daraltılmıştır. ABD’de ise tablo dürüstlük kuralı lehine İngiltere’den çok daha farklıdır. Zira, küçük değişikliklerle tüm eyaletlerde kabul edilen Uniform Commercial Code (UCC) Madde 2-203 kişilerin sözleşmelerin ifasında veya diğer sorumlulukların yerine getirilmesinde dürüstlük kuralına uymalarını emretmektedir. Bu madde sonucunda ABD’de dürüstlük kuralı, istisnai bir kural olmaktan çıkmakta, bir kanun maddesi ile emredici bir kural haline gelmektedir. Buna ek olarak UCC’nin 1-201. ve 2-103. maddeleri dürüstlük kuralını “adil ticarete ilişkin ilkelerin gözetilmesi olarak tanımlarken; içtihat ve doktrinel görüşlerin birleşiminden oluşan, mahkemelerin sıklıkla başvurduğu bilimsel bir çalışma olan Restatement ise toplumsal nezaket, adillik ve makullük standartlarını aşan davranışları kötü niyetli olarak niteler.24 Ayrıca, doktrin ve içtihatta dürüstlük kuralının amacının tarafların “makul beklentilerini” korumak olduğu belirtilmiştir.25 ABD’de dürüstlük kuralını emredici bir kural haline getiren kaygılar Kıta Avrupası’ndakiyle de benzerlik göstermektedir. Yapılan değerlendirmelere göre dürüstlük kuralının ortaya çıkmasının nedeni sözleşmelerin ve kanunların ileride çıkabilecek her uyuşmazlığa değinmesinin imkânsız olmasıdır. Böyle bir durumda sözleşmedeki ayrıntılı bir planlama verimsiz kalabileceğinden taraflar dürüstlük 23 Marks and Spencer plc v BNP Paribas Securities Services Trust Company (Jersey) Limited [2015] UKSC 72 24 Markovits, s. 273-274. 25 Steven J. Burton, “Breach of Contract and Common Law Duty to Perform in Good Faith”, Harvard Law Review, Cambridge-Massachusetts 1980, C.94, S.2, s. 369-404.; Sessions, Inc. v. Morton, 49i F.2d 854, 857 (gth Cir. 1974); Ryder Truck Rental, Inc. v. Central Packing Co., 34i F.2d 32I, 323-24 (ioth Cir. i965); Perkins v. Standard Oil Co., 235 Or. 7, I5-I7, 383 P.2d I07, III-I2 (i963)
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1