370 Angloamerikan ve Kıta Avrupası Hukuk Sistemlerinde Aşırı Yararlanma: Dürüstlük Kuralı Üzerinden Bir Bakış kuralına dayanmaya ihtiyaç duyar.26 Dürüstlük kuralına aykırı halleri detaylandıran UCC 1-205. maddesine bakıldığında “kötü niyetli davranış” anlayışının sözleşme görüşmeleri, sözleşme hükümleri ve kişinin kendini daha avantajlı bir hale getirmesi için sözleşme hükümlerinin dolanılması durumları üzerine yoğunlaştığı görülebilir. Bu durumlar doktrinde verilen; sözleşme için öne sürülen şartların karşı tarafça gerçekleştirilmesine rağmen sözleşmeden kaçınma, borç konusu şeyin niteliklerinin alıcı ya da satıcı tarafından karşı taraftan gizlenmesi suretiyle daha avantajlı bir fiyat elde etmeye çalışma, çalışana satış primi ödememek için sözleşmeden doğan sözleşmeyi sonlandırma hakkını kullanma, karşı taraf borcunu düzgün şekilde ifa etmesine rağmen kişinin kendi borcunun ifasından kaçınmak için sonuçtan memnun kalmamış gibi davranması gibi örneklerle somutlaştırılabilir.27 Yine aynı bölüm, bir başka oldukça önemli bir değerlendirmeyle adeta Civil Law’daki aşırı yararlanma kurumunu işaret eder. UCC 1-205’e göre dürüstlük kuralını bozan en önemli hallerden biri de karşı tarafın zayıflıklarından yararlanarak veya sözleşmeye anlamı belirsiz maddeler konarak sözleşmenin manipüle edilmesi veya karşı tarafın ifasının güçleştirilmesiyle kişinin kendi kazancını arttırmaya çalışmasıdır.28 Ancak, edimler arasındaki aşırı oransızlığın her zaman dürüstlük kuralına aykırı görülemeyeceği, böyle bir durumu dürüstlük kuralına aykırı yapanın karşı tarafın zayıflığından yararlanarak veya sözleşme hükümlerini dolanarak ortaya çıkarmak olacağının doktrinde önemle altı çizilmiştir.29 Genel olarak ABD hukukunda dürüstlük kuralının amacı, sözleşme görüşmesi veya sözleşmesel ilişki içindeki taraflar arasında bir güven ortamı oluşturarak tarafların borçlarını karşılıklı yardım içerisinde ifa etmelerini sağlamak, bunun sonucunda her iki taraf için de verimli bir sözleşme kurmak ve tarafların doğrudan edimleri içerisinde olmayan ama söz konusu sözleşmenin karakteri gereği birbirlerin26 E. Allen Farnsworth, “Disputes over Omission in Contracts” , Columbia Law Review, New York 1968, C.68, S.5, s. 860-891. ; Burton, s. 371. 27 Robert M. Summers, The Conceptualization of Good Faith in American Contract Law, in Robert M. Summers/William G. McRoberts/Arthur L. Goodhart (der), Essays in Legal Theory – Law and Philosophy Library vo. 46, E-book, Springer-Dordrecht, 2000, s. 299-320. 28 Markovits, s. 273-274. 29 Markovits, s. 275.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1