383 TBB Dergisi 2023 (168) M. Eymen KURT - Barış Can TUNA - Mert ÇUKADAR 3.2. “Undue Influence” – İçeriği ve Aşırı Yararlanmayı Karşılamıyor Oluşu Türkçe doktrinde bugüne kadar Angloamerikan hukukunda aşırı yararlanmayı doğrudan anlatan bir yayın bulunmamakla birlikte, konuya aşırı yararlanma hakkındaki tezlerde değinilmektedir. Bu tezlerin önemli çoğunluğunda ise Angloamerikan hukukunda aşırı yararlanma Undue Influence ile eşleştirilmekte ancak bu kanıya varan yazarların bazıları da Undue Influence kurumunun tam olarak aşırı yararlanmayı karşılamadığına da ve ona göre oldukça geniş kaldığına değinmiştir.82 Ancak bize göre, yukarıda bahsettiğimiz gibi, Angloamerikan hukukunda aşırı yararlanmayı karşılayan kurum Unconscionability olup Undue Influence (Haksız Etki)83 kurumu aşırı yararlanmayı tam karşılayamamanın da ötesinde ondan farklı bir kurumdur. Angloamerikan doktrininde, haksız etki kurumun dinamik yapısı nedeniyle kesin bir tanımının yapılmasından kaçınılmıştır. Ancak üstünde uzlaşılan hususlar zarar gören kişinin iradesinin karşısındaki kişi ile olan özel bağından dolayı etkilenmesi ve bu etkinin haksız olmasıdır. Kişinin iradesi üzerindeki haksız etki onun karar alma faaliyetlerini bozar ve bunun sonucunda ortaya zarar gören kişi için oldukça dezavantajlı bir durum çıkar. Etkinin kişi üzerindeki derecesi ve dezavantajlı durumun nitelikleri, somut olayın özelliklerine göre belirlenir.84 Uygulamaya bakıldığında, kişinin iradesini sakatlayan ve karşıdaki kişiyle olan bağından çıkan haksız durumda, karşıdaki kişinin rolünün geniş yorumlandığı gözlemlenebilir. Öyle ki, karşıdaki kişi tam anlamıyla hakkaniyete aykırı bir davranış göstermese de zarar gören kişinin iradesinin sakatlanmasına engel olmamışsa mahkemelerin davacının haksız etki iddiasını haklı gördüğü olmuştur.85 82 İrem Apaydın, 6098 sayılı Borçlar Kanunu Çerçevesinde Aşırı Yararlanma, Ankara, Yetkin Hukuk Yayınları, 2020, s. 34-36. ; Yeşim Ezgi Öncel, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’na Göre Aşırı Yararlanma Kavramı, (Danışman: Prof. Dr. Hüseyin Hatemi), İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2017. ; Kalkan s. 35-40 ; Okumuş, s. 47-49 83 İçeriğini de ve zarar gören taraf üzerindeki etkisini göz önünde bulundurarak “Undue Influence” kurumunu dilimize “Haksız Etki” olarak çevirmeyi uygun bulduk. Bundan sonra “Undue Influence” yerine “Haksız Etki” tabirini kullanacağız. 84 Peter Birks/Chin Nyuk Yin, On the Nature of Undue Influence, in Jack Beatson/ Daniel Friedmann (der.), Good Faith and Fault in Contract Law, Oxford, Clarendon Press, 1995, s. 57-97. 85 Hugh Beale, Undue Influence and Unconscionability, in Andrew Dyson/James
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1